Van Boliviaanse bossen tot Antarctische gletsjers: hier zijn de eerste beelden van de Biomass-satelliet

WENEN – De komende vijf jaar zal het ons helpen de tropische bossen en andere ecosystemen van onze planeet in kaart te brengen, hun gezondheid te beoordelen, hun evolutie te voorspellen en hun vermogen om koolstofdioxide te absorberen en op te slaan te meten, en zo de klimaatcrisis te verzachten. En het is een zeer goede start: de Biomass-satelliet van de Europese Ruimtevaartorganisatie ESA, die eind april werd gelanceerd aan boord van Avio's Vega-C-motor, gaat nu de operationele fase van zijn missie in. Nadat hij zijn geplande baan, op een hoogte van 666 kilometer, had bereikt en zijn grote "paraplu" met een diameter van 12 meter had ontvouwd, is de satelliet – de zevende in ESA's Earth Explorer- serie, gewijd aan geavanceerde observatie van onze planeet – begonnen met het maken en verzenden van zeer hoge-resolutiebeelden van onze planeet naar de aarde. De eerste snapshots – zeven, om precies te zijn – werden vandaag onthuld in Wenen op het Living Planet Symposium 2025 , ESA's belangrijkste evenement gewijd aan aardobservatie, klimaatactie en duurzaamheid.

Onderzoek ESA-biomassamissie gelanceerd: bossen vanuit de ruimte in kaart gebracht

Van de Ivindo-rivier in Gabon tot het Braziliaanse Amazonewoud, via de Indonesische atollen en de transantarctische keten, tonen de beelden het ongelooflijke potentieel van de ogen van Biomass om onze planeet te onderzoeken zoals geen enkele andere satelliet ooit heeft gekund. "Als je naar deze foto's kijkt", aldus Simonetta Cheli , directeur van het aardobservatieprogramma van het agentschap, "is het duidelijk dat onze satelliet zich gedraagt ​​zoals beloofd. We verwachten dat deze nieuwe missie ons in staat zal stellen een sprong voorwaarts te maken in ons vermogen om de bossen van de aarde te begrijpen, dankzij de radartechnologie aan boord van de satelliet en de wetenschappelijke excellentie waarmee we een ongekende blik kunnen werpen op de koolstofcyclus, de klimaatdynamiek en de gezondheid van deze kostbare ecosystemen."

Biomassa, een oog in de lucht

De redenen voor dit enthousiasme zijn begrijpelijk. De verwachtingen voor Biomass zijn hooggespannen: het is in feite een uiterst complexe missie, waarvan de ontwikkeling meer dan tien jaar in beslag nam en in totaal zo'n 400 miljoen euro kostte. De belangrijkste doelstellingen van de missie zijn, zoals we al verwachtten, drieledig: de eerste is het bepalen van de bosbiomassa, die gemeten zal worden met een resolutie van 200 meter; de tweede is het meten van de boshoogte, een ander cruciaal gegeven, dat ons in staat zal stellen om, in combinatie met de eerste, de driedimensionale structuur van wereldwijde bossen en hun koolstofopslagcapaciteit te reconstrueren; de derde is het monitoren van vegetatieverstoringen en hergroei, wat ons in staat zal stellen om gebieden te identificeren die onderhevig zijn aan ontbossing en om fossiele regeneratieprocessen in de loop van de tijd te monitoren. Daarnaast zal de satelliet ook beelden maken van de ondergrondse geologie van woestijnen, de topografie onder de vegetatie in kaart brengen en de snelheid van gletsjers en poolkappen meten.

Het geheim heet radar

Tropische wouden scannen vanaf meer dan zeshonderd kilometer hoogte is geen sinecure. Het bijzondere aan deze satelliet is dat hij, dankzij zijn geavanceerde radar aan boord, de wouden in de lengterichting kan "doorsnijden", de boomtoppen van bovenaf kan "penetreren" en de structuur van de stam kan detecteren. Dit zijn zeer moeilijk te meten en uiterst waardevolle gegevens, omdat juist in de stam het grootste deel van de biomassa van de wouden zich bevindt (75% om precies te zijn, terwijl wortels en bladeren respectievelijk 24% en 1% uitmaken). Maar dat is nog niet alles: om optimaal te functioneren en beelden over elkaar te kunnen leggen om een ​​driedimensionale kaart te creëren, moet deze complexe "camera" onder consistent identieke lichtomstandigheden fotograferen. Daarom is Biomass in een geostationaire baan geplaatst, waardoor de satelliet over elk punt op het aardoppervlak vliegt op hetzelfde zonnetijdstip, telkens onder een iets andere hoek. Op deze manier kunnen de beelden worden gecombineerd en ontstaat er een nauwkeurige driedimensionale scan.

De zojuist gepresenteerde momentopnames, zo verzekert het agentschap, zijn slechts een voorproefje van wat komen gaat: "We bevinden ons momenteel nog in de inbedrijfstellingsfase van Biomass en we zijn bezig met het verfijnen ervan om data van de hoogste kwaliteit te leveren, waarmee wetenschappers nauwkeurig de hoeveelheid koolstof kunnen bepalen die in bossen over de hele wereld is opgeslagen", aldus Michael Fehringer , projectmanager bij ESA. "We hebben de prestaties in de ruimte nauwlettend gevolgd en zijn zeer verheugd te kunnen melden dat alles soepel verloopt en deze spectaculaire beelden te kunnen presenteren, die slechts een voorproefje zijn van wat komen gaat."

Bolivia, rivieren en bossen

De afbeelding (rechtsboven) toont een deel van Bolivia, een land dat de afgelopen jaren te kampen heeft gehad met grote ontbossing, voornamelijk door landontginning ten behoeve van de landbouw. ​​De groene tinten vertegenwoordigen regenwoud, de rode tinten vertegenwoordigen overstromingsvlakten en beboste wetlands, de blauwpaarse tinten vertegenwoordigen graslanden en de zwarte gebieden zijn rivieren en meren.

Biomassa versus Sentinel

Beide afbeeldingen zijn van het Boliviaanse bos. De bovenste is gemaakt door Biomass, de onderste door Copernicus Sentinel-2. De radar aan boord van Biomass kan door het bladerdak heen dringen en de volledige bosstructuur karakteriseren, terwijl Sentinel-2 alleen de toppen van het bladerdak vastlegt. Dit verschil stelt wetenschappers in staat om de hoeveelheid biomassa in de bossen veel nauwkeuriger te kwantificeren.

Het Boliviaanse regenwoud

Dit is de allereerste satellietfoto, gemaakt op 22 mei 2025, van een deel van het Amazone-regenwoud in Noord-Brazilië. De rode en roze gebieden onderaan de afbeelding geven wetlands aan, terwijl de groene gebieden bovenaan een ruigere topografie en dichte, ononderbroken bosbedekking laten zien.

Indonesische vulkanen

De afbeelding toont het Halmahera-regenwoud in Indonesië, gelegen in een bergachtig gebied van vulkanische oorsprong. Vlakbij de noordkust ligt de actieve vulkaan Gamkonora. De afbeelding is ongeveer 120 kilometer lang en 60 kilometer breed.

Ivindo, Gabon

Vliegend over Gabon maakte Biomass deze opname van de Ivindo-rivier, die essentieel is voor de gezondheid van het regenwoud. Het overheersende groen in de afbeelding vertegenwoordigt het dichte bos rondom de rivier; de topografische kenmerken van de regio zijn duidelijk zichtbaar, wat aantoont dat de radar het bos vanaf zijn volle hoogte kan 'scannen'.

De Sahara woestijn

Hoewel bossen hun favoriete onderwerp zijn, kan Biomass ook andere dingen fotograferen. Op deze afbeelding is een deel van de Sahara in Tsjaad zichtbaar, met het Tibestigebergte. De radar van Biomass zou tot vijf meter diep in droog zand moeten kunnen doordringen, wat zeer nuttig zal zijn voor het in kaart brengen en bestuderen van de geologische kenmerken van de ondergrond van woestijnen, om inzicht te krijgen in vroegere klimaten en de aanwezigheid van fossiele waterbronnen te beoordelen.

De bergen van Antarctica

We verplaatsen ons naar het uiterste zuiden van de wereld: op deze afbeelding is een deel van de Transantarctische Keten te zien, een bergketen die Antarctica schuin doorkruist en de Ross-ijsplaat scheidt van het uitgestrekte Antarctische plateau waarop de Zuidpool ligt.