De flessenhals van olie: de Straat van Hormuz

Iran neemt nog steeds een zeer strategische positie in wat betreft de wereldwijde energiebronnen. Volgens het BP World Energy Statistics Outlook Report (eind 2024) staat Iran op de vierde plaats in de wereld met ongeveer 155 miljard vaten bewezen oliereserves en op de tweede plaats met 33 biljoen kubieke meter aardgasreserves. De enige en meest essentiële route voor het transport van deze grondstoffen naar de internationale markten is de Straat van Hormuz .

Geopolitiek belang van de Straat van Hormuz

De Straat van Hormuz, die de Golf van Oman met de Perzische Golf verbindt, is een van de smalste en drukste energieknelpunten ter wereld. De noordkust van de zeestraat behoort tot Iran, terwijl de zuidkust tot Oman behoort. Energie-exporterende landen zoals Iran, Irak, Koeweit, Bahrein, Qatar, de Verenigde Arabische Emiraten en Saoedi-Arabië zijn sterk afhankelijk van de Straat voor het transport van hun olie en aardgas naar internationale markten.

Vanaf 2025 zal ongeveer 18-20% van de wereldwijde olievoorraad en een kwart van de LNG-export nog steeds via de Straat van Hormuz verlopen. Met ongeveer 18-20 miljoen vaten ruwe olie die dagelijks door de Straat van Hormuz worden vervoerd, is continuïteit van de doorvoer cruciaal voor toonaangevende LNG-exporteurs zoals Qatar.

Escalatie van de spanningen tussen de VS, Iran en Israël

Het jaar 2025 werd gekenmerkt door harde militaire interventies van Israël en de VS tegen de nucleaire activiteiten van Iran. In juni 2025 voerde Israël grootschalige luchtaanvallen uit op de Iraanse nucleaire installaties in Natanz en Fordow. Iran reageerde vervolgens met 150 ballistische raketten en meer dan 100 drones. Na deze aanvallen kwamen ook de VS tussenbeide en voerden "preventieve aanvallen" uit op de militaire en nucleaire infrastructuur in Iran.

Als reactie op deze aanvallen lanceerde Iran raketaanvallen op Amerikaanse bases in de regio. De luchtmachtbasis Al-Udeid in Qatar was specifiek het doelwit, maar de aanvallen werden verijdeld door luchtafweersystemen. Tijdens dit proces werden de VS en de Golfstaten in staat van paraatheid gebracht en werd het regionale luchtruim korte tijd gesloten voor burgerluchtvaart.

De dreiging van het sluiten van de Straat van Hormuz

Te midden van deze militaire spanningen is de grootste wereldwijde zorg de dreiging van Iran om de Straat van Hormuz te sluiten. Op 22 juni 2025 keurde het Iraanse parlement een resolutie goed die het scheepvaartverkeer door de Straat van Hormuz beperkt. Hoewel officiële bronnen stellen dat het volledig sluiten van de Straat een laatste redmiddel is, is de kans op de introductie van asymmetrische elementen zoals drones, raketbedreigingen en zeemijnen toegenomen.

Volgens de Atlantische Raad zou Iran, in plaats van de Straat van Hormuz volledig af te sluiten, zijn toevlucht kunnen nemen tot ‘asymmetrische drukmethoden’ die de doorgang tijdelijk moeilijker zouden maken:

• Mijnbouw van scheepvaartroutes,
• Bedreigingen door UAV's voor commerciële schepen,
• Het lastigvallen van aanvallen met oppervlakte-zeeraketten,
• Gecontroleerde druk creëren met oorlogsschepen.

Impact op de wereldwijde energiemarkt

De veiligheid van de Straat van Hormuz is cruciaal, niet alleen voor de landen in de regio, maar ook voor de energievoorziening wereldwijd. De raketaanvallen medio 2025 en de toenemende risico's in verband met Hormuz hebben de olieprijzen opgedreven tot $ 110 per vat. Bovendien zijn de vrachtverzekeringen aanzienlijk verhoogd en zijn de transporttijden verlengd.

Volgens sommige analyses zal de zeestraat, zelfs tijdelijk, afgesloten worden;

• De olieprijzen kunnen binnenkort boven het niveau van $ 120 per vat uitkomen,
• Er kunnen verstoringen optreden in de wereldwijde LNG-aanvoer,
• Er kan een energiecrisis ontstaan ​​in het Verre Oosten en Europa.

De militaire macht en afschrikking van Iran

Iran heeft zijn rakettechnologie de afgelopen jaren aanzienlijk verbeterd. De "Qassem Bassir"-raket, die in 2025 werd geïntroduceerd, beschikt over een GPS-onafhankelijk geleidingssysteem en een bereik van 1200 km. Hij kan ook een ernstige bedreiging vormen voor de Hormuz-passage met oppervlakteraketten zoals "Khalij-e Fars" en "Hormuz-2". Dankzij deze systemen heeft Iran zijn invloed op Hormuz omgevormd tot een afschrikmiddel.

De officiële houding van Iran: bedreiging of afschrikking?

De Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Hossein Amir Abdullahiyan deed begin 2025 de volgende verklaring:

"Iran wil de veiligheid van de Straat van Hormuz niet bedreigen. Maar als onze nationale veiligheid in de regio in gevaar komt, liggen alle scenario's op tafel."

Met deze verklaring laat Iran zien dat het de optie om de zeestraat te sluiten openhoudt, maar dat het dit alleen doet als het laatste redmiddel, wat gezien kan worden als een directe oorlogsverklaring.

Hormuz blijft knelpunt voor wereldwijde olie

De Straat van Hormuz blijft ook in 2025 het geopolitieke knelpunt in de energiewereld. Deze zeestraat, de geopolitieke troefkaart van Iran, is niet alleen een energiedoorvoerlijn, maar ook een symbool van de regionale machtsverhoudingen. Omdat de permanente of tijdelijke afsluiting van de zeestraat echter wereldwijde gevolgen zal hebben, zoals prijsinstabiliteit, knelpunten in de toeleveringsketen en veiligheidscrises, blijven alle partijen deze mogelijkheid als laatste redmiddel aanhouden.

Het huidige beeld laat zien dat de energievoorzieningszekerheid niet alleen een economische kwestie is geworden, maar ook een militaire en diplomatieke. Irans invloed op Hormuz bedreigt zowel het risico van een regionale oorlog als de wereldwijde energiestabiliteit.

In discussies over energiezekerheid is er nog steeds geen alternatief voor de Straat van Hormuz gevonden. Dit feit versterkt de regionale macht van Iran en de wereldwijde afhankelijkheid van deze nauwe doorgang verder.