Niedopałki papierosów: niewidzialny wróg środowiska

Julen Suescun

Madryt (EFEverde). Choć od lat powszechnie wiadomo o negatywnym wpływie tytoniu na zdrowie, często go ignoruje się, wpływ palenia na środowisko jest bezpośrednim, niewidocznym zagrożeniem. Jednak nowe dowody naukowe i przepisy rzucają światło na jedno z najbardziej toksycznych i powszechnych zanieczyszczeń: niedopałki papierosów.

Niewidoczny osad

Filtry papierosowe wykonane są głównie z octanu celulozy, jednorazowego plastiku, którego rozkład może trwać ponad dziesięć lat. Według danych Ministerstwa Przemian Ekologicznych i Wyzwań Demograficznych (MITECO) w Hiszpanii każdego roku sprzedaje się około 7,5 miliarda filtrów.

Odpady te często trafiają na plaże, ulice, parki lub do systemu kanalizacyjnego, gdzie uwalniają się toksyczne substancje, takie jak nikotyna, arsen, ołów i kadm. Powoduje to zanieczyszczenie gleby i wody oraz ma wpływ na faunę i florę morską i lądową.

Raport organizacji Stop Tobacco Pollution Alliance z 2022 r. uznał niedopałki papierosów za jeden z najbardziej zanieczyszczających środowisko elementów na Ziemi. Co więcej, sprawiają, że wygląd papierosów wydaje się mylący, gdyż stwarzają wrażenie, że poprzez taki wygląd zmniejszają lub minimalizują zanieczyszczenie, gdy w rzeczywistości je pogarszają.

Z drugiej strony niedopałki papierosów stanowią 40% odpadów zbieranych na ulicach przez służby sprzątające. Mimo swojej toksyczności są nadal traktowane jak zwykłe śmieci, co wiele organizacji pozarządowych uważa za poważny błąd, ponieważ każdy filtr może zawierać od 12 000 do 15 000 mikrowłókien plastiku.

Krok naprzód w ustawodawstwie

W obliczu tej rzeczywistości rząd Hiszpanii zatwierdził w październiku 2024 r. dekret królewski 1093/2024, wdrażający ustawę 7/2022 w sprawie odpadów i zgodny z europejską dyrektywą 2019/904 w sprawie tworzyw sztucznych jednorazowego użytku. Rozporządzenie to reguluje gospodarkę odpadami pochodzącymi z wyrobów tytoniowych z filtrem, mając na celu ograniczenie ich obecności w środowisku, a zwłaszcza w ekosystemach morskich.

Do najważniejszych środków zaliczyć można zakaz wyrzucania niedopałków papierosów i obowiązek umieszczania ich w popielniczkach lub pojemnikach na śmieci, a także zarządzenia miejskie ograniczające palenie tytoniu w miejscach publicznych i na plażach. Ponadto umieszczenie popielniczek jest obowiązkowe w hotelach, restauracjach, kawiarniach, obiektach edukacyjnych, handlowych i sportowych.

Ustanawia również utworzenie rejestru producentów, którzy muszą zgłaszać liczbę sprzedanych filtrów, i planuje wdrożenie programów ekoprojektowania i zapobiegania w celu zmniejszenia ilości plastiku w produktach tytoniowych począwszy od 2030 r. Na koniec proponuje finansowanie przez firmy tytoniowe czyszczenia, zbierania i przetwarzania tych odpadów.

Oczekująca odpowiedzialność

Rozszerzona odpowiedzialność producenta (EPR) jest jednym z filarów Dekretu Królewskiego. Polityka ta zmusza firmy tytoniowe do ponoszenia kosztów zanieczyszczeń generowanych przez ich produkty, w tym kosztów związanych ze zbieraniem odpadów na plażach, ulicach i parkach.

Jednakże raport organizacji Stop Tobacco Pollution Alliance ostrzega, że ​​środek ten może zostać wykorzystany przez przemysł tytoniowy do poprawy wizerunku, osłabienia polityki ochrony środowiska lub ingerencji w regulacje prawne.

Z tego powodu zarówno WHO, jak i różne międzynarodowe organizacje pozarządowe, takie jak Surfrider Foundation Europe, proponują bardziej radykalne rozwiązanie: całkowity zakaz stosowania filtrów papierosowych, które uważają za zbędne i szkodliwe zarówno dla zdrowia, jak i dla planety.

Konieczny zakaz

Z okazji Światowego Dnia Bez Tytoniu, obchodzonego 31 maja, Surfrider Europe zintensyfikował działania na rzecz całkowitego wyeliminowania filtrów papierosowych. Uważają, że jest to zdrowy rozsądek, ponieważ filtry nie chronią zdrowia, a dodatkowo stanowią ogromne źródło zanieczyszczeń plastikowych i chemicznych. Organizacja uważa, że ​​ich zakazanie jest skutecznym sposobem na ochronę oceanów i pociągnięcie branży do odpowiedzialności.

W 2024 roku fundacja zmobilizowała 862 obywateli Hiszpanii, Portugalii, Grecji, Niemiec i Holandii do zbierania niedopałków papierosów na terenach zielonych. Łącznie podczas 39 akcji zebrano 183 000 niedopałków papierosów. W tym roku, w ramach kampanii „Surfrider Against Cigarette Butts”, chcą zmobilizować znacznie więcej osób i wywrzeć presję na rządy, aby wprowadziły bardziej rygorystyczne przepisy.

O przyszłość bez niedopałków papierosów

Dekret królewski 1093/2024 stanowi, że do 2030 r. zostanie przeprowadzona ocena możliwości utworzenia systemu oddzielnej zbiórki tych odpadów, co umożliwiłoby specyficzny recykling niedopałków papierosów. Jednak organizacje ekologiczne, takie jak Ecologistas en Acción i Surfrider, ostrzegają, że ze względu na dużą zawartość substancji toksycznych, odpady te należy traktować jako odpady niebezpieczne.

W międzyczasie rozważane są inne pilne środki, takie jak zakaz palenia na tarasach i wymóg, aby wszystkie stoliki były wyposażone w popielniczki. Proponuje się również utworzenie przedsiębiorstw specjalizujących się w recyklingu niedopałków papierosów, co zapobiegłoby zanieczyszczaniu oceanów i rzek tymi odpadami.

Tytoń nie tylko zabija tych, którzy go używają, ale także zanieczyszcza oceany, zatruwa zwierzęta i pozostawia trwały ślad plastikowy, który zagraża trwałości planety. Hiszpania podjęła kroki mające na celu ograniczenie wpływu tytoniu na środowisko, ale droga do przestrzeni wolnej od niedopałków i ukrytego zanieczyszczenia jest daleka od ukończenia.