Kiedy osady basenu Arcachon staną się dziełami sztuki, wystawionymi w Frac w Bordeaux

Artystka i antropolog Salima Naji stworzyła dzieło z osadów z Kotliny Akadyjskiej na wystawę „Aita, poetyckie fragmenty sceny marokańskiej” w Frac Nouvelle-Aquitaine.

Aby ocalić od zapomnienia tradycje przodków Maroka, Frac Nouvelle-Aquitaine w Bordeaux, przy wsparciu Instytutu Francuskiego w Maroku, zaprosiło współczesnych artystów do zgłębienia pamięci kulturowej kraju. Na podstawie serii fotografii „Le Chant de l'ombre” (2018) autorstwa Mohssina Harrakiego, nabytej przez Frac w 2019 roku, około trzydziestu artystów stworzyło prace na wystawę „Aïta, poetyckie fragmenty sceny marokańskiej”.

Sonia Recasens, kuratorka wystawy, zaprosiła już architektkę i antropolog Salimę Naji do udziału w poprzedniej wystawie „Duch gestu” w Paryżu, która na nowo interpretowała gesty, motywy i materiały przekazywane z pokolenia na pokolenie przez wieki i migracje. Salima Naji z kolei pracuje nad adaptacją do globalnego ocieplenia poprzez wykorzystanie tradycyjnych technik budowlanych. W Frac zakotwicza to dziedzictwo w ziemi, wznosząc mur z cegieł mułowych. Są one unikatowe, wykonane z aluwialnych gleb z Basenu Arcachon (dostarczonych przez Syndicat Intercommunal du Bassin d'Arcachon), zmieszanych z masą perłową i rozdrobnionymi ostrygami.

Projekt ten jest częścią cyklu badań i eksperymentów prowadzonych w Narodowej Szkole Architektury i Krajobrazu w Bordeaux ( Ensap ) przez laboratorium Greccau, dotyczących wytwarzania cegieł z osadów Basenu Akwitańskiego, w oparciu o rozprawę architekta i badacza Quentina Prosta . Prace, prowadzone w kilku warsztatach między marcem a czerwcem, zaowocowały powstaniem dzieła zaprojektowanego przez Salimę Naji. Projekt jest prowadzony przez Frac Nouvelle-Aquitaine, które tworzy relacje między sztuką, praktyką artystyczną i jednostkami.

„Jesteśmy więc w Akwitanii. Jesteśmy też w Maroku, połączeni tą tradycyjną architekturą, którą macie również na południowym zachodzie, w Gers i Tarn” – zauważa Salima Naji.

„W Maroku, mimo że tradycja jest tu bardzo rozwinięta, surowa ziemia kojarzy się z ubóstwem i archaizmem. Ale to znacznie wykracza poza to. Mamy bowiem do czynienia z dziedzictwem przeszłości, a jednocześnie z innowacyjnym podejściem. To właśnie nazywam paleoinnowacją” – uśmiecha się Salima Naji. „Pytania brzmią: co zachowujemy z tego, co odziedziczyliśmy po przodkach? I gdzie szukamy przyszłości?”

Cegły używane przez artystę ewidentnie nie nadają się do celów budowlanych, ponieważ są zbyt kruche, zmieszane z masą perłową i ostrygami, „ale bez nich muł można całkowicie przetworzyć, uformować, można z niego projektować przedmioty, może on zyskać drugie życie, stać się rozwinięciem designu” – podkreśla Salima Naji.

Wystawa zbiorowa „Aïta, poetyckie fragmenty marokańskiej sceny”, która została otwarta 3 lipca, zaprosiła około trzydziestu marokańskich artystów do uczczenia „Aïty”, tradycyjnej marokańskiej sztuki poetyckiej i muzycznej. Wystawa potrwa do 4 stycznia 2026 roku w Frac Nouvelle-Aquitaine w Bordeaux.