Stalagmity z meksykańskiej jaskini pokazują, jak długo trwała susza w okresie upadku Imperium Majów.

Artykuł redakcyjny w czasopiśmie Science, 13 sierpnia (EFE) – Stalagmit z jaskini w Jukatanie (Meksyk) został wykorzystany do ustalenia, że cywilizacja Majów w tzw. okresie klasycznym końcowym doświadczyła ośmiu susz w porze deszczowej, z których najdłuższa trwała 13 kolejnych lat.

Zespół kierowany przez Uniwersytet Cambridge (Wielka Brytania) przy współudziale Narodowego Uniwersytetu Autonomicznego Meksyku i innych instytucji opublikował w czasopiśmie Science Advances badanie, w którym określono poziomy opadów dla każdej pory deszczowej i suchej w północno-zachodnim Jukatanie.

Stalagmit z grot Tzabnah w pobliżu Chichén Itzá, Uxmal i innych stanowisk archeologicznych Majów pozwolił na analizę izotopów tlenu w okresie od 871 do 1021 r. n.e., czyli w okresie upadku społeczeństwa, historycznie znanego jako upadek Majów.

W ciągu tych 150 lat odnotowano osiem ekstremalnych susz w porze deszczowej, z których najdłuższa trwała 13 lat (od około 929 do 942). Jedna z nich rozpoczęła się w 894 roku i trwała cztery lata, przerywana pojedynczą porą deszczową, po której następowało kolejne pięć lat suszy w porze deszczowej.

Daniel James, badacz z Uniwersytetu Cambridge i główny autor artykułu, powiedział EFE, że najważniejszym aspektem badania jest „wysoka rozdzielczość nowego zapisu. To pierwszy zapis sezonowego klimatu z tego okresu w historii Majów. Teraz możemy go wykorzystać do określenia dokładnego czasu trwania susz”.

Dane badawcze są zgodne z dowodami historycznymi i archeologicznymi, które wskazują, że budowa pomników i działalność polityczna w kilku głównych miejscach na północy, takich jak Chichén Itzá, zostały wstrzymane w różnych okresach w okresie stresu klimatycznego.

„Nie oznacza to koniecznie, że Majowie opuścili Chichén Itzá w okresach dotkliwej suszy, ale prawdopodobnie mieli ważniejsze zmartwienia niż budowa pomników, na przykład to, czy uprawy, od których byli zależni, będą się dobrze rozwijać” – powiedział James.

Susze, kolejny czynnik

Na podstawie dowodów archeologicznych, jakie pozostawili po sobie Majowie, zaproponowano wiele teorii dotyczących przyczyn upadku cywilizacji Majów. Mówiły one m.in. o zmianie szlaków handlowych, wojnie lub dotkliwej suszy.

Susza była „jednym z wielu czynników, a jej znaczenie zależało od odporności społeczeństwa”. Miasto-państwo, które już doświadcza wojny lub niepokojów społecznych, będzie miało mniejsze szanse na poradzenie sobie z kryzysem klimatycznym – dodał badacz.

Począwszy od lat 90. XX wieku badacze zaczęli gromadzić zapisy klimatyczne i porównywać je z tymi pozostawionymi przez Majów, np. z datami zapisanymi na ważnych zabytkach, aby wykazać, że seria susz prawdopodobnie przyczyniła się do poważnych wstrząsów społeczno-politycznych.

Porównanie zapisów dotyczących suszy z istniejącymi dowodami archeologicznymi wykazało, że aktywność w Chichén Itzá, Uxmal i innych stanowiskach regionalnych spadała w różnym czasie i nie zawsze zgodnie z cyklami niedoboru opadów.

Twierdzenie, że długi okres suszy sam w sobie prowadzi do opuszczenia miasta, byłoby dużym uproszczeniem, ponieważ niezależny charakter miast-państw Majów powodował „szeroki i złożony wachlarz reakcji”.

Miasta, które miały dostęp do rozległej sieci handlowej, takie jak Chichén Itzá, były mniej narażone na kryzys i zostały później opuszczone – zauważył badacz.

Dlatego też uważał, że „konieczne jest kontynuowanie prac nad porównaniem czasu trwania tych susz z dowodami archeologicznymi z każdego stanowiska w regionie, co mamy nadzieję będzie kolejnym krokiem w tych badaniach”.

Wskaźniki suszy

W badaniu wykorzystano stalagmity, które powstają, gdy woda kapiąca ze sklepienia jaskini, a minerały gromadzą się w dużych osadach na dnie.

Dane przeanalizowane na potrzeby tego badania dostarczyły bardziej precyzyjnych informacji na temat susz, gdyż izotopy tlenu specyficzne dla każdej warstwy są wskaźnikiem suszy w porze deszczowej.

Stalagmity są obecnie często wykorzystywane do gromadzenia danych o przeszłych warunkach klimatycznych. „Wyjątkowość w tym przypadku polega na sezonowej rozdzielczości danych i tym, jak dobrze możemy datować te wydarzenia, wykorzystując liczenie warstw” – zauważył.

Wcześniejsze badania mierzyły tę samą wartość w osadach jeziornych, aby określić skalę suszy, ale wyniki te nie dostarczają wystarczająco szczegółowych informacji, aby dokładnie określić warunki klimatyczne w danym roku i w określonej lokalizacji.