Ślady Czarnobyla wciąż są widoczne w Morzu Czarnym

Minęło prawie 40 lat od katastrofy w Czarnobylu , uważanej za jedną z trzech największych katastrof jądrowych na świecie, ale skażenie radioaktywne spowodowane tą katastrofą nadal oddziałuje na Morze Czarne . Dr Aysun Kılınçarslan, występując w imieniu Tureckiej Rady ds. Badań nad Energią, Energią Jądrową i Górnictwem (TENMAK) na IV Narodowym Sympozjum Monitorowania i Oceny Środowiska Morskiego, ogłosiła wyniki badań monitoringowych dotyczących skażenia radioaktywnego wód przybrzeżnych i osadów morskich Turcji.

Analiza osadów przybrzeżnych przeprowadzona w latach 2015–2023 wykazała wysokie stężenie izotopów cezu-137 i strontu-90. Podczas gdy w Morzu Czarnym średnie stężenie izotopów cezu-137 na kilogram wynosiło 3,2 bekerela na kilogram, w Morzu Śródziemnym odnotowano poziom zaledwie 3,2 bekerela na kilogram. Stosunkowo wysokie wartości odnotowane w Morzu Marmara również maleją w miarę schodzenia w rejony Morza Egejskiego i Morza Śródziemnego. Najwyższa wartość odnotowana w analizach przekracza 82 bekerele, co stanowi 10-krotność najwyższej wartości zaobserwowanej w Morzu Śródziemnym. Regionalnie najwyższą wartość cezu-137 w osadach odnotowano w Hopie, z wynikiem 50 bekereli. Na drugim miejscu w Hopie znajdują się Trabzon i Sinop.

WYSOKA LICZBA W TRABZONIE I HOPIE

Pomiary przybrzeżnych wód powierzchniowych przeprowadzone w latach 2014–2023 wykazały średnie stężenie cezu-137 na poziomie 9 milibekereli na litr w Morzu Czarnym, podczas gdy w Morzu Śródziemnym wartość ta spada do 1,6 milibekereli. W cieśninie Bosfor, Marmara i Çanakkale poziomy wahają się od 8,4 do 6,9 milibekereli, podczas gdy w Morzu Egejskim zawartość cezu-137 w wodzie spada, osiągając zaledwie 1,8 milibekereli. Najwyższe poziomy odnotowano w Trabzonie i Hopie, regionach, które od lat są dotknięte skutkami katastrofy w Czarnobylu i odnotowywane są tam zwiększone wskaźniki zachorowań na raka. Tekirdağ, Ordu, Karasu i İğneada wyróżniają się jako inne regiony o wysokich wartościach pomiarów. Chociaż badanie wykazało, że poziomy te nie stanowią zagrożenia dla zdrowia ludzi ani nie powodują zanieczyszczenia środowiska, znacząca różnica między Morzem Czarnym a Morzem Śródziemnym wyraźnie pokazuje konsekwencje skażenia związanego z katastrofą w Czarnobylu.

PRZEPŁYWY W CZARNOBYLU

Kolejnym uderzającym odkryciem w badaniu było wykrycie plutonu-239, który, podobnie jak cez-137, nie występuje naturalnie i powstaje w wyniku reakcji jądrowych. Chociaż średnie wartości nie różnią się między morzami, obszary najbardziej dotknięte tym zanieczyszczeniem to Erdek, Bosfor, Hopa i Sinop. Eksperci wskazują na awarie elektrowni jądrowych, próby broni jądrowej oraz działające reaktory jądrowe jako źródła zanieczyszczeń związanych z tymi izotopami. Czarnobyl jest również wymieniany jako źródło zanieczyszczenia Morza Czarnego. Zanieczyszczenie radioaktywne pochodzące ze stopionego reaktora i okolic dociera do Morza Czarnego poprzez wody gruntowe i Dniepr.

POMIARY NALEŻY WYKONYWAĆ NA MORZU

Profesor dr İnci Gökmen, który ujawnił wysoki poziom promieniowania w herbacie po Czarnobylu, podkreśla, że ​​wykryty poziom promieniowania na poziomie 21 prątków na kilogram jest dość wysoki. Gökmen zauważył, że dane z mórz i wybrzeży również wskazują na potrzebę pomiaru poziomu promieniowania w glebie, mówiąc: „Obecność plutonu w morzach, choć w niskich stężeniach, jest zaskakująca. Stront nie jest zaskakujący. Ponieważ jednak stront nie emituje promieniowania gamma i musi być mierzony poprzez separację chemiczną, pomiary nie były przeprowadzane zbyt często po Czarnobylu, pomimo obecności strontu w środowisku i żywności. Jednak na podstawie obecnych wyników można oszacować poziom strontu bezpośrednio po wypadku. Rozsądnie byłoby obliczyć dawki dla osób pływających w tych wodach lub pracujących na morzu, takich jak rybacy, badając poziom cezu w przybrzeżnych wodach powierzchniowych w niektórych regionach. Właściwe byłoby zmierzenie poziomu cezu w rybach, małżach i innych owocach morza. Minęło 39 lat od Czarnobyla. Cez miał tylko jeden okres półtrwania. Oznacza to, że pierwiastki radioaktywne będą obecne w morzach jeszcze przez długi czas”.

∗∗∗

CZYM JEST CEZ (CS-137)?

Najczęstszą radioaktywną formą cezu jest Cs-137. Cez-137 powstaje w wyniku reakcji jądrowych. Zewnętrzna ekspozycja na Cs-137 może powodować oparzenia, ostrą chorobę popromienną, a nawet śmierć. Narażenie na duże ilości Cs-137 może być wynikiem niewłaściwego użycia silnego przemysłowego źródła Cs-137, wybuchu jądrowego lub poważnej awarii jądrowej. W normalnych warunkach duże ilości Cs-137 nie występują w środowisku. Narażenie na Cs-137 może zwiększać ryzyko zachorowania na raka ze względu na obecność wysokoenergetycznego promieniowania gamma. Połknięcie lub wdychanie Cs-137 może spowodować rozprzestrzenienie się materiału radioaktywnego w tkankach miękkich, zwłaszcza w tkance mięśniowej, zwiększając ryzyko zachorowania na raka. Rośliny naczyniowe nie akumulują dużych ilości cezu poprzez absorpcję przez korzenie, ponieważ cez jest silnie adsorbowany w glebie. Jednakże akumulacja pozostałości radioaktywnych na roślinach o dużej powierzchni, takich jak porosty i mchy, jest znacząca. Zwierzęta żywiące się tymi roślinami mogą spożywać duże ilości radiocezu (i innych radionuklidów występujących w opadzie radioaktywnym). Spożycie przez ludzi mięsa takich zwierząt powoduje absorpcję tych radionuklidów.