Ratunek Indii w zakresie metali ziem rzadkich: Czy recykling elektrośmieci może przełamać dominację Chin?

Minęły miesiące, odkąd kraje na całym świecie z trudem i jednością próbują znaleźć rozwiązanie kryzysu na rynku pierwiastków ziem rzadkich, narzuconego przez Chiny. Dla Indii wąskie gardło w dostawach pierwiastków ziem rzadkich grozi załamaniem „koła” produkcji w kraju, ponieważ znajdują one zastosowanie w każdym nowoczesnym przemyśle – od pojazdów elektrycznych i telefonów komórkowych po myśliwce i turbiny wiatrowe. Jednak zwiększanie zdolności wydobywczych i przetwarzania pierwiastków ziem rzadkich jest czasochłonne i energochłonne, co wpływa na cele Indii w zakresie zerowej emisji netto. Podczas gdy rząd przygotowuje się do programu mającego na celu zachęcenie do produkcji magnesów z pierwiastków ziem rzadkich, a jednocześnie poszukuje zasobów pierwiastków ziem rzadkich za granicą, istnieje kolejna żyła złota, której trudno zignorować – a mianowicie elektrośmieci. Według raportu Ministerstwa Środowiska, Leśnictwa i Zmian Klimatu, Indie wyprodukowały 1,751 miliona ton elektrośmieci w latach 2023-24, co plasuje je na trzecim miejscu na świecie. Jednak zaledwie 43% elektrośmieci jest przetwarzane rocznie. Na scenę wkraczają prywatni gracze, tacy jak Attero India i Lohum, którzy podjęli wyzwanie, aby sprostać wyzwaniu Indii w zakresie zabezpieczenia przyszłości pierwiastków ziem rzadkich poprzez przetwarzanie elektrośmieci, jednocześnie realizując cel gospodarki o obiegu zamkniętym. Opierając się na zaawansowanej technologii, ci prywatni gracze zwiększają swoje moce przerobowe, aby sprostać rosnącemu zapotrzebowaniu Indii na pierwiastki ziem rzadkich. Attero India ogłosiło niedawno inwestycję w wysokości 100 crore rupii, aby zwiększyć swoje możliwości recyklingu pierwiastków ziem rzadkich do 30 000 ton w ciągu najbliższych 12 do 24 miesięcy, z obecnych 300 ton. „W przypadku magnesów ziem rzadkich nasza obecna zdolność recyklingu wynosi 1 tonę dziennie, którą zwiększamy do 100 ton dziennie. Nasza opatentowana technologia zapewnia 99,9% odzysku pierwiastków ziem rzadkich z różnych surowców, takich jak baterie, lodówki, panele słoneczne, pojazdy elektryczne itp.” – mówi Nitin Gupta, dyrektor generalny Attero India. Firma posiada około 47 patentów na całym świecie na swoją technologię recyklingu, a ponad 200 z nich zostało już zgłoszonych. Inny gracz na rynku, Lohum, który zajmuje się głównie recyklingiem baterii litowo-jonowych, planuje rozszerzyć swoje możliwości recyklingu o pierwiastki ziem rzadkich, takie jak neodym, lantan, skand, itr, cer, prazeodym, promet, samar i europ. Opatentowana technologia NEETM firmy Lohum stanowi podstawę jej działalności, która jest procesem bezodpadowym i bezemisyjnym, pozwalającym na pozyskiwanie minerałów z elektrośmieci. Firma niedawno przeprowadziła także rozmowy z delegacją japońską, która przebywała w Indiach w celu zbadania możliwości współpracy w łańcuchu dostaw baterii i dostaw pierwiastków ziem rzadkich.

Na rynku recyklingu elektrośmieci pojawia się coraz więcej startupów, np. BatX Energies i Metastable Materials; jednak obecnie ich działalność ogranicza się do recyklingu kluczowych minerałów, takich jak lit, kobalt i nikiel.

Recykling elektrośmieci zaspokaja zaledwie 1% światowego zapotrzebowania na pierwiastki ziem rzadkich, podczas gdy szacowana wartość ekonomiczna metali w elektrośmieciach wynosi około 91 miliardów dolarów, według raportu Global E-waste Monitor z 2024 roku. Oznacza to, że branża ta ma ogromny, niewykorzystany potencjał, a pojawienie się nowych graczy jest wyraźnym sygnałem, że branża recyklingu elektrośmieci zyskuje coraz większe uznanie jako potentat w globalnym łańcuchu dostaw minerałów krytycznych i pierwiastków ziem rzadkich. Niedawne ograniczenia nałożone przez Chiny stanowią dla Indii wyjątkową okazję do podniesienia poprzeczki i zajęcia pozycji globalnej alternatywy w łańcuchu dostaw pierwiastków ziem rzadkich – a recykling stanowi realną opcję. Eksperci polityczni i liderzy branży twierdzą, że Indie mają wszystkie atuty, aby stać się światowym liderem w recyklingu pierwiastków ziem rzadkich. „Dla Indii kluczowe jest zwiększenie potencjału recyklingu, jeśli chcemy zmniejszyć naszą zależność od Chin w zakresie magnesów ziem rzadkich. Dzięki przepisom takim jak Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta (Extended Producer Responsibility), zbiórka elektrośmieci również zaczęła być nieco usprawniona. Co więcej, nowe startupy koncentrujące się na badaniach i rozwoju zapewniają już dojrzałość technologiczną temu sektorowi. Indie mają zatem potencjał, aby stać się globalnym centrum recyklingu pierwiastków ziem rzadkich” – uważa Ashim Sharma, Starszy Partner i Dyrektor Grupy ds. Doradztwa w Zakresie Poprawy Wydajności Biznesowej (Motoryzacja, Inżynieria i Logistyka) w Instytucie Badawczym Nomura. Nitin Gupta z Attero jest bardziej optymistycznie nastawiony do przyszłości i uważa, że sam recykling, po zwiększeniu skali, może zmniejszyć o 60% naszą zależność od Chin w zakresie pierwiastków ziem rzadkich. Rajat Verma, założyciel i prezes Lohum, podziela ten pogląd i dodaje: „Dzięki ciągłym inwestycjom w technologię, infrastrukturę i formalizację, Indie mogą nie tylko zmniejszyć własną zależność od importu, ale także stać się globalnym partnerem w zakresie zrównoważonych materiałów krytycznych i zaawansowanych technologii, rzucając wyzwanie chińskim monopolom”. Wśród klientów Lohum znajdują się takie czołowe marki, jak Mercedes Benz Energy, Ola, Tata i Panasonic. Potencjał Indii wynika z ogromnego krajowego surowca, a także z ambitnego celu w zakresie wdrażania pojazdów elektrycznych i odnawialnych źródeł energii. Przez lata rząd podejmował również proaktywne działania regulacyjne w celu wsparcia sektora. Co więcej, nowi gracze inwestują w badania i rozwój, aby skupić się na technologiach, które są wydajne i skalowalne.

„Obecnie stosowane w kraju technologie są obiecujące i świadczą o zdolności Indii do innowacji i konkurowania w skali globalnej” – mówi Shubham Vishvakarma , założyciel i szef inżynierii procesowej w Metastable Materials.

Jednak ten raczkujący sektor boryka się z własnymi wyzwaniami. Na całym świecie branża recyklingu metali ziem rzadkich jest rozdrobniona. Podczas gdy Europa ma silną bazę recyklingową na Zachodzie, w regionie Azji i Pacyfiku to Japonia jest kluczowym graczem, a liderami w tej dziedzinie są firmy takie jak Hitachi i Mitsubishi. Eksperci ds. polityki podkreślają, że za pobudzenie tego sektora odpowiadają surowe przepisy ochrony środowiska, wczesna interwencja rządu oraz silny nacisk na badania i rozwój. W Indiach rynek zbiórki elektrośmieci jest nadal w dużej mierze nieformalny, a polityka jest rozbieżna.

Saloni Sachdeva Michael , specjalistka ds. energii w India Clean Energy Transition w Instytucie Ekonomiki Energetycznej i Analiz Finansowych (IEEFA), mówi: „Pomimo rosnącego nacisku na odzysk surowców mineralnych, brak spójności polityki nadal stanowi poważną przeszkodę w zwiększaniu skali działań związanych z recyklingiem. Do niedawna panele słoneczne, baterie i elektrośmieci były traktowane jako jedna kategoria, mimo że każdy z nich wymagał odrębnego procesu recyklingu. Niedawno CPCB opublikowało projekt wytycznych dotyczących bezpiecznego składowania i postępowania z odpadami słonecznymi, w tym panelami fotowoltaicznymi (PV), co jest krokiem w dobrym kierunku”.

Ramy regulacyjne dotyczące gospodarowania elektrośmieciami w kraju podlegają przepisom e-Waste Management Rules z 2016 r., a Central Pollution Control Board (Centralna Rada Kontroli Zanieczyszczeń) odpowiada za nadzór nad wdrażaniem tych przepisów. Ożywienie branży recyklingu elektrośmieci jest również ważnym aspektem Narodowej Misji na rzecz Surowców Mineralnych (National Critical Mineral Mission), uruchomionej w 2025 r. w celu wzmocnienia łańcucha dostaw surowców mineralnych. Jednak tempo, w jakim rozwija się branża, nie jest wystarczające, aby dać impuls do rozwoju. Rząd musi wykazać się większą szybkością w realizacji planów, podkreśla Nitin Gupta z Attero. Z drugiej strony, Saloni podkreśla, że nadal istnieją znaczne rozbieżności, szczególnie w zakresie harmonizacji ról różnych ministerstw i agencji w ramach Narodowej Misji na rzecz Surowców Mineralnych (National Critical Mission), mimo że jej celem jest niwelowanie luk instytucjonalnych i regulacyjnych. Te rozbieżności nadal utrudniają Indiom budowę zrównoważonego i obiegowego łańcucha dostaw pierwiastków ziem rzadkich. Podobno rząd pracuje również nad programem PLI mającym na celu wzmocnienie tego sektora, choć obecnie brakuje informacji na temat korytarzy politycznych. Biorąc pod uwagę stopniowo narastające zainteresowanie recyklingiem, pojedyncze działania nie wystarczą – konieczne jest opracowanie w pełni zintegrowanego łańcucha wartości.

„Nie tylko recykling zmniejszy naszą zależność od Chin. Potrzebujemy całego ekosystemu, zwłaszcza w sektorze produkcji ogniw i materiałów katodowych. Muszą one być zintegrowane z polityką i standardami dotyczącymi materiałów pochodzących z recyklingu. Rząd powinien dać sobie 10–15 lat na wdrożenie tych rozwiązań, koncentrując się na badaniach i rozwoju” – mówi Vikrant Singh , dyrektor ds. technologii i współzałożyciel Batx Energies.

Indie stoją w przełomowym momencie swojej drogi w dziedzinie pierwiastków ziem rzadkich. Ograniczenie podaży w Chinach obnażyło głębokie słabości ich strategicznej autonomii. Nadszedł jednak czas, aby skupić się na lokalnych innowacjach, reformach polityki i współpracy przemysłowej, gdzie recykling nie jest jedynie opcją marginalną, ale strategiczną zmianą.