Karbon emisyonları: Dünyanın en zengin %0,1'i %32 daha fazla karbon emisyonu yaparken, en fakir %50'si %3 daha az karbon emisyonu yapıyor.

Oxfam Intermón'un raporuna göre, dünya nüfusunun en zengin yüzde 0,1'i, 1990'dan bu yana karbon emisyonlarındaki payını yüzde 32 oranında artırırken, insanlığın en yoksul yarısı bu payı yüzde 3 oranında azalttı.

En zengin %0,1'lik kesimdeki bir kişi, tek bir günde, en fakir %50'lik kesimdeki bir kişinin bir yılda ürettiğinden daha fazla kirletiyor. 'İklim Yağması: Güçlü Bir Azınlık Dünyayı Felakete Nasıl Sürüklüyor' başlıklı rapora göre, herkes en zengin %0,1 gibi karbon salsa bile, karbon bütçesi üç haftadan kısa sürede tükenirdi.

Uluslararası işbirliği yapan bu STK'ya göre, Paris Anlaşması'nın hedefi olan küresel ısınmanın 1,5 dereceyi aşmasını önlemek için "ultra zenginlerin 2030 yılına kadar karbon ayak izlerini yüzde 99 oranında azaltmaları gerekiyor."

2015'teki bu Anlaşma'dan bu yana, dünyanın en zengin %1'i, insanlığın en yoksul yarısının tükettiği karbon bütçesinin iki katından fazlasını tüketti.

Oxfam Intermón, Brezilya'nın Belém kentinde düzenlenecek İklim Zirvesi toplantılarının (COP30) başlamasından bir hafta önce bu verileri yayınlayarak, "süper zenginlerin yüksek karbonlu yaşam tarzlarının dünyanın kalan karbon bütçesini, yani bir iklim felaketine yol açmadan salınabilecek CO2 miktarını tükettiğini" vurguluyor.

Raporda, "ortalama bir süper zenginin" yatırımları yoluyla yılda 1,9 milyon ton CO2 ürettiği vurgulanıyor.

Belgede, "Böyle bir miktarın ödenmesi için özel jetlerle dünyanın etrafında yaklaşık 10 bin tur atılması gerekiyor" ifadesi yer alıyor.

STK ayrıca, en zengin yüzde 1'lik kesimin emisyonlarının "yüzyılın sonuna kadar yaklaşık 1,3 milyon kişinin ısı kaynaklı ölümüne, 2050 yılına kadar da düşük ve alt-orta gelirli ülkelerde 44 trilyon dolarlık ekonomik hasara yol açabileceğini" tahmin ediyor.

Emisyonlardaki eşitsizliğin, özellikle iklim krizine en az katkıda bulunan Küresel Güney sakinleri ve özellikle kadınlar, kızlar ve yerli gruplar için "felaket sonuçları" olduğu belirtiliyor.

Raporda, ortaya çıkan altı krizden söz ediliyor: açlık, ekonomik, eğitim, sağlık, cinsiyet ve insan hakları.

Ayrıca, "Bankacılık sektörünün iklim krizinin başlıca sorumlularından biri olduğu" vurgulanıyor; bunun temel nedeninin de yeni fosil yakıt projelerine sağladığı finansman olduğu belirtiliyor.

Dolayısıyla, Fransa'da çevreyi en çok kirleten üç şirketin tamamının bankalar olduğu kabul ediliyor: BNP Paribas, Crédit Agricole ve Société Générale.

İspanya'da da aynı model var

STK, İspanya'da en üst gelir grubundaki %0,1'lik kesimde yer alan bir kişinin, en alt gelir grubundaki %50'lik kesimde yer alan bir kişinin 55 katına eşdeğer karbon ayak izi ürettiğini belirtiyor. Sürdürülebilir seviyelere ulaşmak için İspanya'nın emisyonlarını 2030 yılına kadar %99,4 oranında azaltması gerekiyor.

Oxfam Intermón, Ekim 2024'teki fırtınayı hatırlatarak, "aşırı hava olaylarının en çok en yoksul kesimleri etkilediğini ve en çok zarar görenlerin en savunmasız kesimler olduğunu; kaynakları kısıtlı haneler, kadınlar, yaşlılar ve göçmen topluluklar" vurguluyor.

Kuruluşun İklim Adaleti Başkanı Lourdes Benavides'e göre, "bu, hem adil enerji dönüşümünde hem de kimseyi geride bırakmayan uyum planlarında ilerlemeye ihtiyaç duyulduğunun açık bir işaretiydi."

Teklifler

Sivil toplum kuruluşu, en zengin yüzde 1'in toplam gelirine yüzde 60 oranında vergi uygulanmasının karbon emisyonlarını azaltabileceğine ve yaklaşık 6,4 trilyon dolar gelir yaratabileceğine inanıyor.

Ayrıca fosil yakıt şirketlerinin COP gibi iklim müzakerelerine katılımının engellenmesi, aksine sivil toplum ve yerli grupların varlığının güçlendirilmesi öneriliyor.

Kalan iklim bütçesine adil bir yaklaşım benimsemek, zengin ülkelerin iddialı iklim finansmanı sağlamasını garanti altına almak ve adil bir sistem inşa etmek - "hakim neoliberal ekonomiyi reddedip sürdürülebilirlik ve eşitliğe dayalı bir ekonomiye doğru ilerlemek" - diğer önerileri arasında yer alıyor.

nam/crf