Barajlar dip yaptı, susuzluk büyüdü

Türkiye yazı, baraj dipleriyle karşıladı. İzmir’in can damarı Tahtalı Barajı’nın doluluğu yüzde 10,13’e, Gördes’in ise binde 0,08’e geriledi. İstanbul’daki barajların ortalama doluluğu İSKİ’nin son verilerine göre yüzde 57.86 oldu. Başkent Ankara’da yüzde 23,18’e düştü; aktif kullanılabilir su seviyesi ise yalnızca yüzde 12,78 oldu.

Bursa’da Doğancı Barajı yüzde 40,93, Nilüfer Barajı yüzde 31,09 seviyesine indi. Kentte sadece 50 günlük su kaldığı açıklandı. Seyhan‑Çatalan havzasında doluluk oranı yüzde 71,32 görüldü. Yağışsız süreç devam ederse, bu yıl ilk kez eylülde kısıntı gündeme gelebilir. Adana Su ve Kanalizasyon İdaresi (ASKİ), geçen yılki gibi hızlı bir düşüş yaşandığını vurguladı.

Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Çevre, Biyoçeşitlilik ve İklim Değişikliği Çalışma Grubu Üyesi Prof. Dr. Doğan Yaşar, BirGün’e yaptığı değerlendirmede “21 yıl önce ‘bu günler gelecek’ dedik, dinlenmedik. O gün yapılması gereken planlar rafa kaldırıldı, barajların dolu günlerine güvenildi. Bugün Tahtalı dibe vurdu, Gördes buhar oldu. ‘İklim krizi’ diyorlar; hayır, asıl kriz yönetimdir. Bilimsel uyarılar kulak ardı edildi, rant projeleri suyun önüne geçirildi. Sulama sistemleri hâlâ yarım asırlık. Açık kanallarda buhar olup giden suyun hesabı sorulmadı. Kentler büyüdü, nüfus patladı; aynı su yönetmeliğiyle devam edildi’ diye konuştu. “Yeraltı suları dünyanın en stratejik rezerviydi, biz musluk zannettik. Barajlar doluyken bile artezyen kuyuları açıldı, ovaya pompalar kuruldu” diye belirten Yaşar, özetle şunları kaydetti:

“Obruklar o yüzden çöktü; Konya’dan Çorum’a her çukur ‘susuzluk kapıda’ diye haykırdı. Gelişmiş ülkeler yeraltı suyunu deprem sigortası gibi sakladı; biz günü kurtarmak için çektik. Şimdi barajlar kuruyunca kuyular da tuzlandı. Suya erişim, şirketlerin kâr planına bırakıldı. Oysa su yaşam hakkıdır, ticari meta değil. Kamusal, bölgesel planlama şart. Su Bakanlığı önerdik, ‘gerek yok’ dediler. Bugün her belediye kendi başına çırpınıyor. Yağmur suyunu kanalizasyondan ayıracaksın, barajlara geri basacaksın. Atık suyu arıtıp tarlaya vereceksin. Kent peyzajında çim değil, lavanta dikeceksin. Mısır ve pamuk gibi su canavarı ürünleri, kurak iç bölgede değil, suyu bol ovada yetiştireceksin. Nüfus artışını yöneteceksin, suyu tek merkezde toplayacaksın. Her damla altındı; biz altını kum gibi harcadık. Böyle giderse kasımda değil, eylülde kısıtlamalar başlar. Bugün tasarruf çağrısı yapmazsak yarın tanker kuyruğunda bekleriz. Su politikasını bilime bırakmak zorundayız; yoksa susuzluk, iklimden önce yönetim hatası olarak tarihe geçer.”

∗∗∗

Tahtalı Barajı, kentin içme suyunun yarısını sağlıyordu; şimdi 29 milyon metreküp ile kritik eşik altına indi. Gördes Barajı ise “yük getirecek” denmesine rağmen binde yarıma düştü. İzmir Su ve Kanalizasyon İdaresi, kısıtlama takvimi hazırlıyor.

∗∗∗

Yağışların yetersiz olmasıyla birlikte barajlardaki su seviyeleri gerilemeye başladı. İSKİ verilerine göre, megakentte barajların ortalama doluluk oranı 22 Nisan’da % 82,93 iken dün itibarıyla % 57.86 oldu. En yüksek su miktarı %73,92 ile Elmalı Barajı, en düşük su miktarı % 30,21 ile Istrancalar Barajı oldu. Megakent, beş aylık su rezervine kaldı; tasarruf çağrıları reklam panolarıyla sınırlı kaldı.

∗∗∗

ASKİ verilerine göre, toplam doluluk oranı yüzde 23,18’e; aktif kullanılabilir su oranı yüzde 12,78’e geriledi. Günlük su tüketimi ise 2,18 milyon metreküpte ısrar ediyor. Cumhuriyet’in gözdesi Çubuk 1 Barajı kurudu.

∗∗∗

Seyhan‑Çatalan havzasında doluluk oranı yüzde 71,32 görüldü. Ancak yağışsız gidişat sürerse, eylülde kısıntı gündeme gelebilir.

∗∗∗

Berdan Barajı yüzde 56’ya geriledi. Mersin Su ve Kanalizasyon İdaresi, “Nüfus artışı tüketimi katladı” diyerek tasarruf çağrısı yaptı.

∗∗∗

Doğancı Barajı yüzde 40,93’e, Nilüfer Barajı yüzde 31,09’a düştü. Bursa Büyükşehir Belediyesi, “50–55 gün su kaldı” diyerek bahçe sulamalarına kısıtlama getirdi.

∗∗∗

Elazığ’daki Hamzabey Barajı yüzde 9,5’ta seyretti. Bölge, sulama, enerji ve içme suyunda aynı anda kriz yaşıyor.