Sıcak dalgası Avrupa’nın elektrik sistemini zorlarken, güneş enerjisi kritik rol oynadı

Avrupa 2025 yazına, rekor seviyelere ulaşan sıcaklıklarla girdi. Haziran ayının son haftasından Temmuz başına kadar etkisini artırarak sürdüren sıcak hava dalgası, sadece insan sağlığını değil, kıtanın enerji sistemlerini de ciddi şekilde zorladı. Enerji düşünce kuruluşu Ember’in analizine göre, sıcak hava dalgası elektrik talebinde ani artışlara, piyasa fiyatlarında keskin yükselişlere ve fosil yakıtlı santrallerde verim kaybına neden oldu. Ancak güneş enerjisi üretimindeki artış, daha büyük bir krizin önüne geçti.

Haziran ayının son günlerinde sıcaklıkların hızla artması, klima kullanımının zirve yapmasına neden oldu. Ember’in verilerine göre bu durum, Avrupa genelinde günlük elektrik talebinde önemli artışlara yol açtı. Özellikle sıcaklıkların 40°C’ye yaklaştığı ülkelerde talep dikkat çekici boyutlara ulaştı:

İspanya: Yüzde 14’e varan artış

Fransa: Yüzde 9

Almanya: Yüzde 6

Elektrik sistemleri, artan bu ani talebi karşılayabilmek için sınırda çalıştı. Ember, bu durumun arz güvenliğini test ettiğini ve şebekelerdeki esneklik kapasitesinin önemini bir kez daha gösterdiğini vurguluyor.

Sıcak hava dalgası yalnızca talebi artırmakla kalmadı, aynı zamanda Avrupa’daki enerji fiyatlarını da rekor seviyelere taşıdı. Analize göre, 1 Temmuz’da bazı ülkelerde saatlik piyasa fiyatları şu seviyelere yükseldi:

Polonya: 470 €/MWh

Almanya: 400 €/MWh

Bu artışların ardında yalnızca yükselen talep değil, aynı zamanda bazı enerji santrallerinin sıcak hava nedeniyle performans kaybı yaşaması da yer aldı. Günlük ortalama elektrik fiyatlarındaki artış oranları ise şöyle:

Almanya: Yüzde 175

Fransa: Yüzde 108

Polonya: Yüzde 106

İspanya: Yüzde 15

Güneş enerjisi sistemleri ayakta tuttu Ember’in analizine göre, Avrupa genelinde güneş enerjisinin üretimi bu zorlu dönemde sistemin dengesini korumada belirleyici rol oynadı. Haziran ayında AB genelinde 45 TWh güneş enerjisi üretimiyle tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşıldı.

Almanya gibi güneş enerjisi kapasitesi yüksek ülkelerde, sıcak günlerde güneşten sağlanan elektrik 50 GW’a kadar çıktı. Bu, ülkenin elektrik ihtiyacının yüzde 33 ila yüzde 39’unun sadece güneşten karşılandığı anlamına geliyor. Bu katkı, hem arz açığını kapatmada hem de fiyat artışlarını sınırlamada büyük önem taşıdı.

Aşırı sıcaklar, özellikle soğutma sistemlerine bağımlı olan kömür ve nükleer santraller üzerinde olumsuz etkilere yol açtı. Fransa’daki 18 nükleer reaktörden 17’si performans düşüklüğü yaşarken bazıları tamamen devre dışı kaldı. Bunun temel nedeni, nehir sıcaklıklarının yükselmesi ve soğutma için gerekli suyun temin edilememesiydi.

Benzer durumlar İsviçre, Almanya ve diğer Avrupa ülkelerindeki santrallerde de yaşandı. Ember, bu tür fosil ve nükleer temelli üretim altyapılarının iklim krizine bağlı ekstrem hava olaylarına karşı daha kırılgan hale geldiğini vurguluyor.

Tüm bu olumsuz koşullara rağmen, Avrupa elektrik şebekesi ciddi bir arz krizi yaşamadan süreci atlattı. Bunun önemli nedenlerinden biri, ülkeler arasında kurulu olan güçlü elektrik bağlantıları yani enterkonnektörler oldu. Bu sayede ülkeler birbirlerine enerji aktararak yükü dengeleyebildi.

Ember, bu tür sıcak hava dalgalarının gelecekte daha sık ve şiddetli yaşanmasının beklendiğini belirterek, şu adımların hızla atılması gerektiğini ifade ediyor:

• Talep esnekliği uygulamalarının yaygınlaştırılması
• Batarya enerji depolama sistemlerinin kurulması
• Şebeke destekli inverter teknolojilerinin (grid-forming inverters) geliştirilmesi

Ember Avrupa Program Direktörü Pawel Czyzak, şunları söyledi: “Sıcak hava dalgaları ortadan kalkmayacak – gelecekte daha da şiddetli olacak. Pil depolama, bağlantı, talep esnekliği ve dinamik tarifeler gibi etkilerini azaltmaya yardımcı olabilecek çözümler, şebeke planlamasının ve elektrik piyasası tasarımının önemli bir parçası haline gelmelidir. Neyse ki, sıcak hava dalgaları sırasında güneş ışığı eksikliği yoktur. En büyük fırsat, akşamın ilerleyen saatlerinde klimayı çalıştırmaya yardımcı olmak için güneş enerjisini depolamaktır.”