Wat gebeurt er met de kleding die we weggooien? Een Koninklijk Besluit legt de nieuwe spelregels vast. Door Sònia Flotats, directeur van Move! Fashion in Motion
Sònia Flotats, directeur van Move! Mode in beweging
Heb je je ooit afgevraagd wat er gebeurt met de kleding die je weggooit? Als je ze in de inzamelbak voor gebruikte kleding gooit, zal een textielafvalverwerkingsbedrijf ze zo goed mogelijk verwerken, afhankelijk van de staat en de materialen waarvan ze gemaakt zijn. In het beste geval worden ze verkocht in tweedehandswinkels in Spanje of andere landen, wat hun levensduur verlengt, naast het creëren van banen en het stimuleren van economieën. In het slechtste geval worden ze verbrand om de gegenereerde warmte te gebruiken voor energieproductie. Deze oplossing staat onderaan in de zogenaamde afvalhiërarchie, die prioriteit geeft aan opties zoals preventie, hergebruik en recycling, waardoor energieterugwinning een van de minst aantrekkelijke alternatieven is. Als je ze in plaats daarvan in de prullenbak gooit, bij het gewone afval, belanden ze in de grond of worden ze verbrand, omdat ze, vermengd met al het andere afval, praktisch onmogelijk te verwerken zijn.
Het probleem is dat in Spanje slechts 12% van het textielafval gescheiden wordt ingezameld. Dit komt waarschijnlijk door de onjuiste veronderstelling dat de kleding die we in de textielcontainer gooien, de kleding is die we doneren aan mensen in nood. Daarom mogen alleen kledingstukken die in perfecte staat zijn, in de container.
Om op dit gebied vooruitgang te boeken, en in reactie op de eisen van de Europese Unie, heeft de Spaanse regering zojuist een ontwerp van Koninklijk Besluit gepubliceerd dat het beheer van textiel- en schoenafval in ons land reguleert. Het staat open voor publieke consultatie tot 4 september en de definitieve goedkeuring is gepland voor eind 2025 of begin 2026. De huidige situatie is daarom cruciaal voor de hoorzitting van alle belanghebbenden en voor de goedkeuring van een ambitieus, maar realistisch en motiverend document.
Het eerste dat deze regelgeving bepaalt, is dat, net als bij verpakkingen, glas en papier, de bedrijven die deze producten op de markt brengen, verantwoordelijk moeten zijn voor de financiering van het volledige beheer van dit afval, van inzameling, sortering, voorbereiding voor hergebruik, recycling tot en met de verwijdering van deze producten nadat de consument ze heeft weggegooid. Dit garandeert een professioneel afvalbeheer. De organisaties die dit afval momenteel beheren, waarvan vele banden hebben met de sociale economie, maken zich al lang zorgen over de economische onhoudbaarheid van het huidige textielinzamelingssysteem.
Om dit beheer efficiënt te organiseren, moeten bedrijven die kleding of schoenen op de markt brengen, zich houden aan een afvalsysteem, een uitgebreid systeem van producentenverantwoordelijkheid, de "Ecoembes del textil" (Textiel Ecoembes), waaraan ze financieel bijdragen op basis van het gewicht en, indien van toepassing, de hoeveelheid product die ze op de markt brengen.
Ambitieuze doelen voor 2030 en 2035Bovendien zal deze belasting naar verwachting kortingen omvatten voor kleding en schoenen die beter zijn ontworpen op het gebied van duurzaamheid, zoals gerecyclede grondstoffen, duurzaamheid of functionaliteit. Het doel van het Koninklijk Besluit is om het huidige percentage gescheiden inzameling van 12% te verhogen naar minimaal 50% in 2030 en 70% in 2035. Dit zijn zeer ambitieuze percentages, vooral gezien het feit dat in Frankrijk, waar schroot al sinds 2008 wordt verwerkt, slechts 32,4% gescheiden wordt ingezameld. Bovendien is het doel ervoor te zorgen dat 20% van deze ingezamelde kledingstukken in 2030 wordt hergebruikt en 35% in 2035, met andere woorden dat de verkoop ervan in tweedehandskleding wordt gefaciliteerd.
Het Koninklijk Besluit, dat een volledig nieuwe procedure voor het beheer van kleding en schoeisel tot het einde van hun levensduur instelt, heeft in de sector stevige kritiek gekregen. Ten eerste vanwege de vertraging in de goedkeuring ervan: terwijl gemeentebesturen sinds 1 januari verplicht zijn een afvalinzamelingssysteem te hebben, wachten bedrijven al maanden op concrete details over hun specifieke verplichtingen om vervolgens de details van dit nieuwe systeem te definiëren.
De sector voelt zich over het algemeen niet gehoord door de overheid, onder meer door de verplichting om vanaf het begin te financieren (in tegenstelling tot voorgaande jaren in andere sectoren) voor de scheiding van textiel dat door onzorgvuldig gebruikersbeheer in de grijze container belandt. Er is ook kritiek dat het besluit niet ingaat op de valorisatie van kleding, die cruciaal is voor de duurzaamheid van dit nieuwe systeem.
In die zin is een ander controversieel punt van dit ontwerp van Koninklijk Besluit dat kledingwinkels groter dan 400 vierkante meter een ruimte moeten reserveren voor de verkoop van tweedehandskleding. Een deel van de sector is van mening dat dit een zeer algemene maatregel is, aangezien het in sommige contexten weliswaar kan werken – sommige merken doen dit al – maar in andere niet de beste optie is voor de marketing van deze kleding. In deze gevallen zou het effectiever kunnen zijn om deze middelen te besteden aan afvalbeheer of zelfs aan het voeren van communicatiecampagnes. Een andere functie van afval is het vergroten van het bewustzijn van het publiek over de milieu-impact van kledingconsumptie, met een even ambitieuze doelstelling om de hoeveelheid textielafval tegen 2030 met 5% en tegen 2035 met 10% te verminderen ten opzichte van de cijfers van 2027.
En wat gebeurt er met alle kleding die wordt ingezameld maar niet hergebruikt? Het idee is dat het gerecycled kan worden, idealiter tot nieuwe vezels voor de productie van nieuwe kleding of als gerecyclede grondstof voor andere sectoren, zoals de bouw. Maar om dit te bereiken, is nog steeds een aanzienlijke hoeveelheid R&D nodig, die volgens het Koninklijk Besluit ook de afvalverwerking moet ondersteunen. Sterker nog, het document stelt niet eens recyclingdoelstellingen vast, waardoor de beslissing pas vijf jaar na de inwerkingtreding van het systeem wordt genomen.
Hoe het ook zij, en terwijl het Koninklijk Besluit nog moet worden goedgekeurd, werken de grote spelers in de Spaanse mode-industrie hier al geruime tijd aan. Sinds 2023, en hoewel het niet verplicht is, zijn ze georganiseerd in twee schrootgroepen, Re-viste en Gerescal, waar ze andere Europese modellen bespreken, analyseren en pilots uitvoeren om een systeem te ontwikkelen dat het best mogelijke beheer van textielafval mogelijk maakt. Sommige merken zijn zelfs begonnen met het inzamelen van gebruikte kleding in hun eigen winkels of lanceren capsulecollecties met gerecycled garen van eerder ingezamelde kledingstukken.
In deze context is het essentieel dat de overheid luistert naar en rekening houdt met de ervaringen van zowel de modesector, die zich al aan het organiseren is, als van de organisaties die zich al jaren bezighouden met het beheer van textielafval. Alleen door deze daadwerkelijke samenwerking kunnen we een effectief, eerlijk en duurzaam systeem opbouwen waarmee we ambitieus, maar ook realistisch, kunnen inspelen op de uitdagingen die het beheer van textielafval in ons land met zich meebrengt.
Over @CDOverde 
Green Opinion Makers #CDO is een collectieve blog gecoördineerd door Arturo Larena , directeur van EFEverde
Deze column mag vrijelijk worden gereproduceerd, mits de auteurs en EFEverde worden vermeld.
Andere forums van Green Opinion Makers (#CDO)
Deze blog van een 'groene influencer' was finalist bij de Orange Journalism and Sustainability Awards van 2023 in de categorie 'nieuwe formaten'.
efeverde
