Brazilië, tussen olie en Amazone: de paradox van het COP30-gastland

María Angélica Troncoso

Rio de Janeiro - Brazilië wil zichzelf graag profileren als een leider op milieugebied, maar het land is ook een groeiende oliemacht. Dat is een paradox voor het land dat gastheer zal zijn van de 30e VN-klimaatconferentie (COP30), de belangrijkste mondiale bijeenkomst voor de duurzaamheid van de planeet.

De kwestie is het afgelopen jaar in een stroomversnelling geraakt doordat de Braziliaanse president Luiz Inácio Lula da Silva aandrong op het zoeken naar koolwaterstoffen in een nieuw en veelbelovend gebied. Dit gebied zou de Amazone, het grootste regenwoud ter wereld, in gevaar kunnen brengen.

Volgens het Nationaal Agentschap voor Petroleum, Aardgas en Biobrandstoffen (ANP, toezichthouder) bedraagt ​​de geschatte hoeveelheid olie in dit maritieme gebied voor de kust van de Amazone meer dan 30 miljard vaten. Daarmee zou het Zuid-Amerikaanse land de vierde grootste ruwe-olieproducent ter wereld kunnen worden.

Het gebied, bekend als de Equatoriale Marge, beslaat de kustlijn van vijf staten, waarvan er drie in het Amazonegebied liggen, en strekt zich uit tot de kusten van Guyana en Suriname, landen die het bestaan ​​van olie en het grote potentieel ervan al hebben bevestigd.

Rijkdom versus milieu

De put waarmee het staatsbedrijf Petrobras drie weken geleden de regio begon te verkennen, bevindt zich in de diepe wateren van de Atlantische Oceaan, ongeveer 500 kilometer van de monding van de Amazone.

Die locatie heeft geleid tot woede van milieuactivisten. Het gebied dat getroffen zou kunnen worden door een olieramp, herbergt namelijk natuurreservaten, inheemse gebieden, mangrovebossen en koraalriffen, en daarnaast een grote diversiteit aan zeeleven met bedreigde diersoorten.

De controverse werd groter doordat de overheid er sterk op bleef aandringen dat Petrobras een vergunning voor exploratie zou krijgen, vooral omdat Brazilië de leiding had over de COP30, die door velen als "onsamenhangend" werd omschreven.

De kwestie overschreed de grenzen. Tijdens de recente Amazonetop in Bogota verklaarde de Colombiaanse president Gustavo Petro, een fervent bondgenoot van Lula, dat "de Amazone niet langer als een koolwaterstofreserve kan worden beschouwd, aangezien het het klimaathart van de planeet is en als zodanig beschermd moet worden."

Lula heeft herhaaldelijk gesteld dat Brazilië door moet gaan met het ontginnen van olie om grondstoffen te genereren waarmee de overgang naar hernieuwbare energie kan worden gefinancierd. Ook waarschuwde hij dat "zolang de wereld het nodig heeft, Brazilië geen rijkdom zal opgeven die het leven van zijn bevolking kan verbeteren", verwijzend naar de veelbelovende olieproducerende regio.

De Braziliaanse minister van Milieu, Marina Silva, heeft geprobeerd de standpunten in evenwicht te brengen door erop te wijzen dat het er niet om gaat de energierealiteit van Brazilië te ontkennen, maar om te "garanderen" dat elke beslissing wordt genomen op basis van "wetenschappelijke criteria, respect voor het milieu en dialoog met de gemeenschappen."

De voorzitter van de COP30, André Corrêa do Lago, verklaarde onlangs in Parijs dat "we een geïnformeerd debat moeten voeren over de oliewinning in het Amazonegebied, omdat het geen eenvoudige of emotionele kwestie is". Ook benadrukte hij dat de Braziliaanse president, ondanks alle spanningen, vastbesloten is om de klimaatcrisis te bestrijden.

Milieuleider en groene krachtpatser

Het beschermen van ecosystemen is een van Lula's belangrijkste beleidspunten sinds hij presidentskandidaat was. Zijn strijd om de verwoestingen in het Amazonegebied te stoppen, heeft de ontbossing in het bioom drastisch verminderd.

De ontbossing in het grootste regenwoud ter wereld daalde tussen augustus 2024 en juli 2025 met 11%, en met 30,6% in het jaar daarvoor.

De institutionele versterking van milieu-instanties en de verscherpte controles, die werden versoepeld tijdens de regering van Jair Bolsonaro (2019-2022), een verdediger van de exploitatie van het regenwoud, zijn van cruciaal belang geweest om de vernietiging van het Amazonegebied te voorkomen.

De enorme capaciteit aan hernieuwbare energie van Brazilië zorgt er ook internationaal voor dat het Zuid-Amerikaanse land een echte groene grootmacht is: 88,2% van de energiemix is ​​afkomstig van waterkracht, wind- en zonne-energie.

Het is ook koploper op het gebied van biobrandstoffen met een aandeel van 25,7% in de transportmix in 2024, gedreven door suikerrietethanol, dat bijna 40% van het lichte brandstofverbruik levert. EFEverde

mat/mp/cc