Doelstelling van 1,5°C: komen we dichterbij of verder weg?

Ana Tuñas Matilla

Het beperken van de opwarming van de aarde tot 1,5 °C is essentieel voor de toekomst van het leven op aarde, en om dit te bereiken, is een drastische vermindering van de uitstoot van broeikasgassen nodig. Hoewel de VN van mening is dat we het doel naderen, waarschuwt het rapport, dat de kloof meet tussen deze grens en de productie van fossiele brandstoffen, de grootste uitstoters, voor het tegendeel.

In 2015 beloofden de ondertekenaars van het Klimaatakkoord van Parijs (de overeenkomst die dat jaar werd bereikt op de VN-klimaattop in de Franse hoofdstad) actie te ondernemen om de wereldwijde temperatuurstijging ruim onder de 2°C te houden en te streven naar een beperking ervan tot 1,5°C.

Het panel van klimaatexperts van de VN ( IPCC ) riep vervolgens op om de opwarming van de aarde deze eeuw te beperken tot 1,5 graden Celsius (1,5 graden Fahrenheit) ten opzichte van het pre-industriële niveau. Zo wilden ze onherstelbare gevolgen voorkomen, zoals het verdwijnen van eilanden of kustgebieden onder de zeespiegel.

Voor de wetenschap is het noodzakelijk om fossiele brandstoffen (olie, steenkool en gas) te verlaten . Deze worden beschouwd als de belangrijkste bronnen van broeikasgassen, zoals koolstofdioxide en methaan. Deze veroorzaken klimaatverandering die niet zou hebben plaatsgevonden zonder menselijke activiteit.

De geplande productie van brandstoffen die onverenigbaar zijn met de 1,5

De plannen van de overheid om tot 2030 fossiele brandstoffen te produceren liggen echter 120% hoger (meer dan het dubbele) dan het niveau dat nodig is om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5°C , aldus de laatste editie van het Production Gap Report, dat is opgesteld door het Stockholm Environment Institute, Climate Analytics en het International Institute for Sustainable Development.

Wat de 2°C-limiet betreft, liggen ze 77% hoger. Volgens de auteurs zullen deze plannen, als ze worden uitgevoerd, ons "nog verder" van het Klimaatakkoord van Parijs verwijderen , ondanks het feit dat landen in hun nationale bijdragen nieuwe klimaatverbintenissen indienen om hieraan te voldoen, aldus het rapport dat elke twee jaar wordt opgesteld.

In de beoordeling van 2023 bedroeg het productietekort voor fossiele brandstoffen 110% bij het 1,5°C-scenario en 69% bij het 2°C-scenario.

De kloof is echter groter geworden, ondanks het feit dat de partijen tijdens de klimaattop in Dubai (2023) overeenkwamen de energietransitie te versnellen door hernieuwbare energiebronnen en energie-efficiëntie te vergroten. Ook hebben ze voor het eerst de deur geopend naar een einde aan het tijdperk van fossiele brandstoffen.

Daarentegen concludeert het rapport uit 2025 dat overheden nu nog hogere niveaus van steenkoolproductie plannen tot 2035 en gasproductie tot 2050, terwijl de verwachte olieproductie tot 2050 blijft stijgen.

Stiell: De wereld richt zich op het Klimaatakkoord van Parijs

Simon Stiell, de hoogste klimaatfunctionaris van de VN , zei tijdens zijn toespraak tijdens de Climate Week in New York: "Als we de ruis buiten beschouwing laten, laten de feiten zien dat de wereld zich aan het Klimaatakkoord van Parijs houdt."

In dit verband benadrukte hij dat de investeringen in hernieuwbare energiebronnen in tien jaar tijd vertienvoudigd zijn en dat de overgang naar schone energie in bijna alle grote economieën gaande is. Alleen al vorig jaar bedroegen de investeringen 2 biljoen dollar.

Deze hausse vindt echter niet overal even sterk plaats, terwijl klimaatrampen steeds vaker alle economieën en samenlevingen treffen.

De volgende stap, zo benadrukte hij, is om de afstemming op het Klimaatakkoord van Parijs land voor land, sector voor sector en voor alle financiële stromen te verbeteren. De komende Global Stocktake wordt hiervoor als tijdlijn gebruikt.

AI gebruiken om het tempo te versnellen

Tijdens zijn toespraak voor een voornamelijk zakelijk publiek benadrukte Stiell de kansen die de ecologische transitie biedt op het gebied van banen en het creëren van bedrijven. Ook pleitte hij voor het inzetten van kunstmatige intelligentie om het tempo te versnellen.

In dit verband zei hij dat AI weliswaar nog niet klaar is voor gebruik en risico's met zich meebrengt, maar dat het ook een revolutionaire verandering kan betekenen als de gevaarlijkste kanten ervan worden "afgezwakt", de katalytische aspecten worden verfijnd en het "met sluwheid" wordt ingezet.

"Het belangrijkste is dat ze echte resultaten kunnen boeken: microgrids beheren, klimaatrisico's in kaart brengen of de planning van veerkracht sturen", aldus Stiell, die ervoor pleit dat AI-platforms gebruikmaken van hernieuwbare energie en innoveren op het gebied van energie-efficiëntie.

De waarde van multilateralisme

Aan de andere kant benadrukte hij het belang van multilateralisme en stelde hij dat we zonder de klimaatsamenwerking van de VN (waarvan de Klimaattop de meest representatieve is) afstevenen op een opwarming van 5 graden , een onmogelijke toekomst.

"Vandaag zitten we dichter bij de 3 graden. Dat is nog steeds te hoog, maar we slagen erin de curve af te vlakken. Eind dit jaar zullen we zien hoe dicht de volgende ronde nationale plannen ons bij de 1,5 graden-doelstelling brengt", aldus Stiell, minder dan twee maanden voor de klimaattop van Belém (COP30) in Brazilië.

We moeten onze vastberadenheid bevestigen en een sterkere en ondubbelzinnigere boodschap uitdragen: de wereld blijft het Akkoord van Parijs krachtig steunen en zet zich volledig in voor klimaatsamenwerking, omdat het werkt, en samen zullen we het sneller laten werken. Niet alleen op de COP, maar ook hier in New York, op de G20, op de Pre-COP en op elk forum... de mensheid kan het zich niet veroorloven om te struikelen. EFEverde Geldautomaat