Het Wereldwijde Oceaanverdrag heeft 60 ratificaties bereikt voordat het in werking treedt.

Mari Navas

Het Verdrag inzake de Hoge Zee (BBNJ) treedt binnenkort niet meer in werking, zodra de 60 landen die het internationaal recht moeten omzetten het hebben geratificeerd. Staten worden opgeroepen zich voor te bereiden op de implementatie en om 'universele toepassing' te bereiken.

Nadat deze week vier nieuwe landen (Sri Lanka, Saint Vincent en de Grenadines, Sierra Leone en Marokko) hun ratificatie-instrumenten bij de Verenigde Naties hebben neergelegd, heeft het Verdrag inzake de Hoge Zee de mijlpaal van 60 ratificaties bereikt die vereist zijn voor de inwerkingtreding ervan.

Het heeft twintig jaar aan discussies, vijf jaar aan onderhandelingen en meer dan twee ratificatiesessies gekost voordat het Verdrag inzake mariene biodiversiteit in gebieden buiten de nationale jurisdictie – ook bekend als het Verdrag inzake de volle zee – bijna internationaal recht werd.

Er hoeven nog maar drie landen toe te treden. Daarmee wordt de 60 bereikt die nodig is om de 120 dagen durende aftelling te beginnen die eindigt met de inwerkingtreding van de tekst. Dit komt nadat landen het afgelopen jaar de ratificatie hebben versneld.

Macron kondigt aan dat de overeenkomst over de volle zee in 2026 in werking treedt.

Vera Coelho, adjunct-vicevoorzitter voor Europa bij Oceana: " Vandaag vieren we de 60e ratificatie van het Verdrag voor de volle zee, wat betekent dat deze unieke internationale overeenkomst begin 2026 in werking treedt. Oceana dringt er bij de Europese Unie, een voorvechter van het verdrag en de wereldwijde doelstelling om tegen 2030 30% van de zeeën te beschermen, op aan om het voortouw te nemen in de bescherming van de oceaan door de "30x30"-doelstelling te integreren in de volgende Oceaanwet en ervoor te zorgen dat alle beschermde mariene gebieden vrij zijn van destructieve activiteiten, zoals bodemtrawlvisserij. Woorden en handtekeningen op papier zijn niet voldoende."

Het Oceanenverdrag reguleert menselijke activiteiten op volle zee, dat wil zeggen activiteiten buiten de jurisdictie van elke staat. Deze internationale wateren beslaan twee derde van de oceaan (bijna 50% van het totale oppervlak van de planeet) en behoren tot de gebieden met de grootste biodiversiteit.

De tekst legt onder meer de basis voor de instelling van beschermde mariene gebieden, zorgt ervoor dat rekening wordt gehouden met de milieueffecten van activiteiten in internationale wateren en faciliteert samenwerking tussen landen op het gebied van mariene technologie. Dit alles om ervoor te zorgen dat in 2030 ten minste 30% van de oceanen beschermd is.

De inwerkingtreding ervan zal daarom "een historische mijlpaal" zijn, aldus Eva Hernández Jorge, coördinator van de SEO/BirdLife Governance Area, in een gesprek met EFEVerde. Het zal bijdragen aan "het aanpakken van de drievoudige planetaire crisis van klimaatverandering, biodiversiteitsverlies en vervuiling."

Een verdrag dat "zo effectief mogelijk" is

In deze context benadrukte Rebecca Hubbard, directeur van de High Seas Alliance, in een verklaring aan de media hoe belangrijk het is om te streven naar "universele ratificatie om het verdrag zo effectief mogelijk te maken."

"We hebben kleine eilandstaten, landen zonder kust, ontwikkelingslanden en ontwikkelde landen, en grote maritieme naties nodig om ook deel uit te maken van het verdrag", aldus Hubbard. Hij benadrukte hoe belangrijk het is dat landen tot de eerste 60 behoren die het verdrag ratificeren, omdat dit hen in feite "een plek aan de besluitvormingstafel garandeert".

Tegelijkertijd riep Hubbard staten op om te beginnen met de voorbereidingen voor de implementatie van dit werk door deel te nemen aan het ontwerp en de oprichting van de instellingen en processen die, in zijn visie, "fundamenteel zullen zijn voor de effectieve, efficiënte en transparante werking van het verdrag."

De tekst bevat onder meer de noodzaak om instellingen op te richten zoals het Secretariaat, het Wetenschappelijk en Technisch Orgaan, de COP en het Implementatie- en Nalevingscomité.

Eerste zeegebieden in 2028

Lisa Speer, directeur van het internationale oceanenprogramma van de Natural Resources Defense Council (NRDC), verdedigde samen met haar de noodzaak dat het verdrag aan drie variabelen moet voldoen om echt effectief te zijn: universele ratificatie, implementatie en het "zo snel mogelijk" instellen van beschermde gebieden.

"Ik denk dat, als we naar de tijdlijn kijken, we tegen eind 2028 of in 2029 al een aantal van de eerste beschermde gebieden kunnen zien. En als we ons daarop richten, kunnen we de doelstelling van 30% in 2030 halen. Dat is ons doel", zei hij.

In dit verband heeft Celia Ojeda, Biodiversiteitsmanager van Greenpeace Spanje, er bij EFEVerde op aangedrongen om "haast te handelen". Volgens de gegevens van de milieuorganisatie is momenteel minder dan 1% van de oceanen beschermd. Om 30% te bereiken, zouden dus jaarlijks meer dan 12 miljoen vierkante kilometer beschermd moeten worden.

"Het is alsof we in 2030 gebieden groter dan Canada willen beschermen. Met andere woorden, het is een uitdaging. En waar wij bij Greenpeace voor pleiten, is dat dit verdrag een soort grondwet voor de oceanen is, die het recht van de oceaan op bescherming verdedigt", stelde hij.

Van Palau tot Sri Lanka: een stroompje ratificaties

De Republiek Palau ratificeerde het verdrag als eerste op 22 januari 2024, een jaar waarin slechts 15 landen toetraden. In 2025 kwamen er echter nog eens 42 landen bij, waaronder Sri Lanka, dat als laatste toetrad op 16 september.

Spanje was op 4 februari het eerste Europese land dat het verdrag ratificeerde. Andere landen, zoals Frankrijk, Cyprus, Finland en de Europese Unie (EU) zelf, volgden dit voorbeeld, hoewel de ondertekening in Brussel niet meetelt voor de officiële telling van het verdrag, dat daarmee bindend wordt voor het internationale recht.

Spanje is het eerste Europese land dat het Wereldwijde Oceaanverdrag ratificeert

Degenen die niet aanwezig zijn, en ook voorlopig niet aanwezig zullen zijn, zijn Rusland en de Verenigde Staten. In dit verband erkent de High Seas Alliance dat, hoewel deze actoren een aanzienlijke impact kunnen hebben, de wereldwijde inzet en steun voor dit verdrag betekent dat geen enkel land het kan opheffen.

"Politieke steun voor het verdrag zal er echt toe bijdragen dat het universeel toepasbaar wordt, zelfs als het niet universeel geratificeerd is", vertrouwde Hubbard toe, sprekend over een tekst waarvan de dagen (en de landen) lijken af ​​te tellen voordat het internationaal recht wordt. Deze mening wordt gedeeld door Ojeda, die stelde dat, hoewel het waar is dat deze landen hen belemmeren, veel internationale overeenkomsten "werken, zelfs als de grootmachten er geen deel van uitmaken."

Spanje, aan kop

Milieuorganisaties zijn het erover eens dat Spanje een belangrijke rol speelt in het proces. Volgens Hernández is het "een van de belangrijkste drijvende krachten achter dit specifieke verdrag" geweest, met een "duidelijke" toewijding aan de bescherming van de zeeën.

Ojeda deelt die mening als hij het heeft over het Spaanse Ministerie van Ecologische Transitie. Hij roept op tot "meer leiderschap" van het Ministerie van Landbouw, Veeteelt en Visserij, omdat hij denkt dat daar "valkuilen" zullen ontstaan ​​als het gaat om de bescherming van internationale wateren waar de vissersvloot aanwezig is.

"Wat wij bij Greenpeace willen, is dat beide ministeries een evenwicht vinden waarin we op duurzame wijze kunnen blijven vissen, maar niet op plekken waar de biodiversiteit groot is en door het verdrag beschermd moet worden", aldus hij.

SEO/BirdLife heeft zich op zijn beurt gericht op beschermde zeegebieden (MPA's) en pleit voor beheersplannen die verschillende activiteiten die hun instandhouding zouden kunnen beïnvloeden, beperken of reguleren, zodat deze entiteiten "werkelijk effectief" zijn. EFEverde