Belém: leer meer over de stad waar de COP30 plaatsvindt

De stad, die in 1616 Belém heette en van 10 tot 21 november de 30e Klimaatconferentie van de Verenigde Naties ( COP30 ) zal organiseren, heette vroeger Mairi . De plaats was het grondgebied van het Tupinambá-volk, een volk dat de kennis bewaakt en in staat is de wereldwijde uitdaging aan te gaan die leiders van over de hele wereld vandaag de dag samenbrengt op zoek naar een oplossing.

Volgens historicus Michel Pinho begon de geschiedenis van het gebied duizenden jaren geleden. "In tegenstelling tot wat lange tijd werd gedacht, is dit Amazonegebied al 11.000 jaar dichtbevolkt. Er zijn onderzoekers, zoals [archeoloog] Marcos Magalhães van het Emílio Goeldi Museum, die een intensieve bewoning langs de rivieren, meren en beken aantonen."

Cacaoplantage op het eiland Combu, in Belém – Foto: Tânia Rêgo/Agência Brasil

Een van deze beroepen was Mairi, oftewel het territorium van Maíra, een entiteit die verantwoordelijk is voor het ontstaan ​​van de wereld en die voorouderlijke geheimen prijsgeeft over cassave, açaí en vele andere voorouderlijke gewassen.

"We schrijven dit niveau van technologische en sociale ontwikkeling toe aan andere volkeren buiten de Amazone, zoals de Maya's, Azteken, Inca's en Egyptenaren, maar ook de Tupinambá beschikten over volledige kennis en beheersing van de natuur. Je hebt een hele kustlijn die nu de staat Pará vormt, beginnend bij Belém , bewoond door een bevolking met een diepgaande kennis van visserij, keramiek en planten", benadrukt Michel Pinho.

Archeologische studies in het gebied geven aan dat deze groepen groot en dicht op elkaar gepakt waren. Mogelijk waren er meer dan duizend individuen in gebieden van ongeveer 2,5 hectare, zoals Márcio Souza beschrijft in zijn boek "Geschiedenis van de Amazone".

"De Tupinambá-bevolking zag de Mairi-kwestie als een bijeenkomst, als een groep mensen. En in ons geval is deze bijeenkomst volledig te verklaren door het feit dat ze zich tussen twee fundamentele geografische gebieden bevindt, namelijk de Guamá-rivier en de Guajará-baai. Je hebt dus vervoer, je hebt bescherming en je hebt ook voedsel", legt historicus Michel Pinho uit.

Jarenlang na de komst van de kolonisten in Brazilië boden de Tupinambá weerstand in Mairi, totdat het geschil tussen de Fransen en de Portugezen over grondgebied in de regio ertoe leidde dat Francisco Caldeira Castelo Branco en een groep van meer dan 100 soldaten een stad stichtten en een fort bouwden dat de bezetting van het gebied door andere Europese landen moest voorkomen.

Terwijl Castelo Branco tijdens de kerstperiode richting Mairi voer, kort nadat hij Maranhão op de Fransen had heroverd, besloot hij de gekozen locatie voor de bouw van het Forte do Presépio (Fort van de Geboorte) te hernoemen naar de stad Nossa Senhora de Belém do Grão-Pará (Onze Lieve Vrouw van Bethlehem van Groot Pará).

Açaí-verkopers op de traditionele Ver-o-Peso-markt in Belém – Foto: Marcelo Camargo/Agência Brasil

De conflicten tussen de Tupinambá en de Portugezen die volgden op de komst van Castelo Branco konden Mairi's afkomst niet volledig uitwissen.

"In feite is dit Tupinambá-beroep tot op de dag van vandaag de dagelijkse praktijk van duizenden mensen. De bevolking die langs de rivieren woont, de bevolking die op de Marajó-velden woont, heeft dus een directe band met dit historische verleden, wat betreft de açaíteelt, de teelt van paranoten, de visconsumptie en het bosbeheer. Dit verleden is niet ver weg. Sterker nog, het is aanwezig in ons dagelijks leven", benadrukt de historicus.

Een dagelijks leven dat ook voortduurt in de Tupi-taal en nog steeds aanwezig is in de woordenschat van de mensen die in Belém wonen, of het nu op straat is waar het Tupinambá-volk wordt geëerd of in de naburige stad Marituba, of in alledaagse woorden zoals carapanã, wat nog steeds het woord is dat gebruikt wordt om wat in de rest van Brazilië mug wordt genoemd, te benoemen.

Deze woorden zullen gedurende twee weken dagelijks in het leven van wereldleiders te horen zijn. Tijdens deze periode kunnen zij zich laten inspireren door volkeren die al duizenden jaren in harmonie met hun omgeving leven, zonder daarbij het klimaat te veranderen.

"Ik denk dat het zelfs een poëtische relatie is, omdat je een verleden hebt dat het heden leert. Je hebt een bosbewoner die leert dat het kappen van bomen de slechtste oplossing is, je leert dat zorg voor het water fundamenteel is voor het bestaan, je leert dat bewust voedsel consumeren deel uitmaakt van een samenleving die nadenkt over de toekomst. COP30 moet beseffen dat de duurzaamheid van de planeet niet in de toekomst ligt, maar in het verleden om ons te leren", concludeert Michel Pinho.

Tijdens het COP30-programma in Belém zal historicus Michel Pinho een gratis open lezing geven over de stad, beginnend bij het Forte do Presépio, in het Feliz Lusitânia-complex, via de Ver-o-Peso-markt, Bolonha-markt, Convento das Mercês, Boulevard da Gastronomia, Companhia das Docas do Pará, en eindigend bij het Museu das Amazônias.

Dienst:

Lezing “Belém op COP30: verleden, heden en toekomst”

Wanneer: 16 november om 8:15 uur

Waar: afrit Forte do Presépio