Gry wideo: kiedy dystopia klimatyczna staje się tablicą edukacyjną

Valeria López Peña

Madryt (EFEverde). – Co by się stało, gdyby przyszłość ludzkości zależała od decyzji o zainstalowaniu turbiny wiatrowej lub uruchomieniu generatora węglowego? W świecie gier wideo gracze nie tylko ćwiczą umysły: eksperymentują również z energią odnawialną i testują własną moralność w sytuacjach, w których stawką jest przetrwanie.

Ciekawość, lepsze zdolności poznawcze i radość uczenia się to tylko niektóre z psychologicznych korzyści przypisywanych grom wideo. Co więcej, wiele wirtualnych światów funkcjonuje jak interaktywne laboratoria, w których zmiany klimatyczne, zarządzanie zasobami i poszukiwanie wspólnych rozwiązań kształtują narrację.

„Gry wideo koncentrują się na procesie, a nie na wiedzy koncepcyjnej. Grając, angażujesz się w ciąg działań, które skłaniają cię do refleksji nad praktyką, a nie teorią” – wyjaśnia Carlos González Tardón, profesor w Laboratorium Gier Wideo i Aplikacji Uniwersytetu Nebrija, w rozmowie z EFEverde.

Wewnątrz fabryki i klimatycznej dystopii

Wiele gier o budowaniu świata i zarządzaniu miastem wykorzystuje ekologiczne technologie. We wczesnych grach SimCity „zaczynałeś od generatorów węglowych, potem przeszedłeś na energię jądrową, ale w końcu zdałeś sobie sprawę, że wpływa to na populację i hamuje postęp, ponieważ generuje odpady i problemy” – wspomina González. „Ostatecznie decydujesz się na energię wiatrową, słoneczną i inne alternatywne źródła energii, mimo że na początku były one droższe”.

Podobnie, Terra Nil wykorzystuje te technologie do przywracania biomów morskich, przybrzeżnych, polarnych i pustynnych po załamaniu środowiska. W Factorio obce owady rozmnażają się, gdy fabryka gracza zostaje zanieczyszczona.

Często historie nie rozgrywają się na Ziemi ani w niedalekiej przyszłości, „bo chodzi o zabawę, a nie o naukę” – mówi González. Dodaje, że warstwa fantazji pomaga obniżyć poziom mentalnej obrony.

W tym kontekście Frost Punk kreuje alternatywną rzeczywistość, w której w 1886 roku słońce zgasło, a planeta pogrążyła się w wiecznej zimie. W obliczu ograniczonych zasobów każda decyzja – przyjęcie uchodźców, zezwolenie na pracę dzieci czy priorytetowe traktowanie technologii takich jak energia geotermalna czy rozszczepienie jądrowe – wiąże się z dylematem moralnym. „W przeciwieństwie do filmów, w grach wideo doświadczasz historii bardziej aktywnie i lepiej rozumiesz konsekwencje, nawet jeśli masz do czynienia z wirtualnymi postaciami” – zauważa González.

Przyszłość pesymistyczna czy pełna nadziei?

Animacja dodatkowo potęguje immersję. Z pomocą sztucznej inteligencji, RainWorld buduje autonomiczne ekosystemy na obcej planecie, gdzie zwierzęta – od lewiatanów po padlinożerne króliki – są nie tylko przeszkodami, ale i potencjalnymi sojusznikami. To pokazuje, że nawet w postapokaliptycznych scenariuszach istnieje miejsce na współpracę.

Dystopijna przyszłość to powszechna rzeczywistość, w której katastrofa, związana ze zmianami klimatu lub zombi, unicestwiła niemal całą ludzkość. „Często pozwalają nam testować możliwe wersje przyszłości i zastanawiać się nad konsekwencjami różnych wyborów, takich jak korzystanie z paliw kopalnych zamiast odnawialnych źródeł energii, w bezpiecznym i kontrolowanym środowisku” – wyjaśnia Antonio José de la Cuesta, psycholog zdrowia i członek Grupy Roboczej ds. Psychologii, Gier Wideo i E-Sportu Wyższej Szkoły Psychologii w Madrycie, w rozmowie z EFEverde.

Ten emocjonalny dystans jest kluczowy, ponieważ pozwala nam doświadczać kryzysów lub globalnych problemów bez ciężaru realnych konsekwencji, co sprzyja kreatywności, zdolności adaptacji i umiejętności radzenia sobie z niepewnością.

Dzięki temu gracz może wizualizować odbudowę, odzyskiwanie życia lub poszukiwanie wspólnych rozwiązań, nawet w zdewastowanych światach. Na przykład w Fallout życie adaptuje się i, pomimo przeszkód, trwa nadal po wojnie nuklearnej.

Czy gry wideo mogą zmienić zachowanie?

Jednakże „nie można ustalić bezpośredniego związku między występowaniem scenariuszy końca świata a pojawieniem się pesymistycznych tendencji lub negatywnych zaburzeń emocjonalnych u osób biorących w nich udział” – twierdzi De la Cuesta.

Wpływ zależy od interakcji między osobą, fabułą gry wideo i kontekstem jej życia. Wiek, wcześniejsze doświadczenia, a nawet okoliczności domowe wpływają na interpretację tych opowieści o końcu świata.

Poza rozrywką, gry wideo rozwijają takie umiejętności, jak planowanie, rozwiązywanie problemów, zarządzanie zasobami i orientacja przestrzenna. Co więcej, De la Cuesta uważa, że ​​„mogą one nawet sprzyjać świadomości społecznej, poczuciu sprawczości i refleksji nad konstruktywnymi alternatywami rozwiązywania złożonych problemów”.

Choć gry wideo mogą zwiększać świadomość ekologiczną, De la Cuesta ostrzega, że ​​prawdziwa zmiana zachowania wymaga czynników zewnętrznych, które wzmacniają tę naukę. EFEverde

vlp/al