Irak: Çöl ceylanı Rym, atalarının yurdunda nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya

Irak'taki Mandali Doğa Koruma Alanı'nda yaz başından bu yana yüzlerce Rym ceylanının ortadan kaybolması , ülke genelinde büyük bir tepkiye ve protestolara yol açtı. İnce kahverengi boynuzlu, zarif, kum rengindeki çöl ceylanı, Mezopotamya'nın doğal, kültürel ve şiirsel tarihi mirasının bir simgesidir. Uzun kirpikli iri siyah gözleri, âşıkları sevdiklerini anmaya teşvik etmiştir. Rym, Arap dünyasında bu güzel yaratığa atıf olarak yaygın olarak kullanılan, oldukça saygın bir kadın ismidir.

Irak-İran sınırındaki Kürt nüfusun çoğunlukta olduğu Diyala ilinde bulunan rezervin yönetimi, neredeyse tüm popülasyonu oluşturan 400 Rym ceylanının kaybolduğunu tespit ettikten sonra sorumluluktan kaçındı. Yerel yaban hayatı koruma örgütleri, bölgede yalnızca yaklaşık 20 ceylanın kaldığını açıkladı ve bu durum, il valisinin bu nadir hayvan popülasyonunun akıbetinin araştırılmasını emretmesine neden oldu.

Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) listesinde "nesli tükenmekte olan" türler arasında yer alan bu tür, yalnızca Irak çöllerindeki yuvasında değil, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'nın diğer tüm çöllerinde de yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Bilimsel adıyla Gazella Leptoceros veya kum ceylanı, Arap Yarımadası çöllerinde Körfez ülkeleri tarafından ulusal amblem olarak da kabul ediliyor. Yaklaşık bir metre boyunda ve 20 ila 30 kilo ağırlığında olan bu hayvan, kışın ürer ve her dişi iki yavru doğurur. Hızlı ve hafif bir koşucu olan ceylan, ortalama 72 km/s hıza ulaşır ve kısa mesafelerde 85 km/s hıza ulaşır.

Irak'ta ihmal edilmiş ve kötü yönetilen çeşitli rezervlerde yaklaşık 700 ceylan kaldığı düşünülüyor. Kirlilik ve toprağın kuruması nedeniyle feci iklim ve çevre koşulları yaşayan Irak'ta, yağmur mevsiminden sonra çoğalan kuru çöl otlarıyla beslenen narin ceylan da dahil olmak üzere birçok hayvan türü zarar görüyor.

Ancak çevre sorunları, ceylanların sayısız ve gizemli kayboluşunun ardındaki tek açıklama değil. Özellikle Körfez ülkelerinde lüks turizm rezervlerini doldurmak için türleri yeniden satmak amacıyla kaçak avlanma ve yakalama şüpheleri muhtemelen haklı. Hayvanları Irak veya Cezayir'den komşu ülkelere taşıyan kaçakçılık şebekeleri tarafından gerçek bir kaçakçılık operasyonu yürütüldüğü bildiriliyor. Bazı yerel kaynaklara göre canlı bir ceylanın fiyatı yaklaşık 300 avroya denk gelirken, Rym'in boynuzları veya kafatasları bazen kozmetik ürünlerinde kullanılıyor.