Görünmeyen yük: Elektrikli araçlar altyapıyı ne kadar zorluyor?

Türkiye’de elektrikli araç kullanımı devlet teşvikleri, vergi avantajları ve çevre duyarlılığıyla birlikte hızla artıyor. Ancak akıllarda asıl soru şu: Ülke altyapısı bu dönüşüme ne kadar hazır? Mevcut şebekemiz, yaygın elektrikli araç kullanımını kaldırabilecek düzeyde mi?

ELEKTRİKLİ ARAÇ SAYISI 2030’DA 2,5 MİLYONA ULAŞABİLİR

SHURA Enerji Dönüşüm Merkezi’nin “Elektrikli Araçların Türkiye Dağıtım Şebekelerine Entegrasyonu” başlıklı 2024 raporuna göre, 2023 sonu itibarıyla yaklaşık 80 bin elektrikli araç Türkiye yollarında. 2030’a kadar bu sayının 2,5 milyona ulaşması bekleniyor. Bu da yaklaşık %10’luk bir araç penetrasyonuna denk geliyor.

AKILLI ŞARJ İLE DAĞITILABİLİR

Bu seviyede şebekeye ek gelen yük, Türkiye’nin toplam elektrik tüketiminin sadece %1’i kadar. Akıllı şarj sistemleriyle bu yük, dengeli saatlerde dağıtılırsa altyapı ilave yatırıma bile ihtiyaç duymayabilir.

YÜKSEK GÜÇLÜ TALEP NOKTALARI İÇİN TEDBİR GEREKİYOR

Ancak iş günün belirli saatlerinde yoğun şarj talebi ve hızlı şarj istasyonları gibi yüksek güçlü taleplere geldiğinde, mevcut şebeke yeterli olmayabiliyor. SHURA’ya göre, özellikle şehir merkezlerinde ve otoyollarda kurulacak yüksek güçlü DC şarj istasyonları, bölgesel trafo merkezlerine ciddi yük bindirebilir.

Bu nedenle:

Trafo merkezlerinin güçlendirilmesi

Şebeke planlamasına EA yoğunluğu faktörünün dahil edilmesi

Şarj noktalarının zamanlı dağılımına göre konumlandırılması gerekiyor.

EPDK VE ENERJİ BAKANLIĞI YATIRIM PLANLARI

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 2030’a kadar elektrikli araç altyapısı ve şarj ağı için toplam 3 milyar dolarlık yatırım öngörüyor.

EPDK, 2023 sonunda “Şarj Ağı Yönetmeliği” ile şarj operatörlerini lisanslamaya ve altyapı standardizasyonuna başladı.

81 ilde kamu destekli şarj istasyonu yatırımları için teşvik mekanizmaları devrede.

AKILLI SİSTEMLERLE YÜK YÖNETİMİ MÜMKÜN

Akıllı şarj sistemlerinin zorunlu hale gelmesi, talep tarafı yönetimi (örneğin gece tarifesi ile yönlendirme), yerli batarya üretimi ve enerji depolama çözümlerinin entegrasyonu gibi destekleyici stratejilerle, şebekeye binen yük yönetilebilir hale gelir.

ŞEBEKE %10-15 PENETRASYONA HAZIR, DAHA FAZLASI İÇİN PLANLAMA ŞART

Yani şebeke bugünkü haliyle %10-15 arası penetrasyona hazır, ancak daha fazlası için akıllı planlama, yatırımlar ve teknolojiye dayalı yük yönetimi kaçınılmaz.

TÜRKİYE HAZIRLIKLI AMA KONTROLLÜ BÜYÜME GEREKİYOR

Türkiye hazırlıklı ama kontrollü büyüme şart. Şu anki araç sayısı altyapıyı zorlamıyor. Kısa vadede büyük bir altyapı krizi beklenmiyor.

Ancak yüzde 20’yi aşan kullanımda yatırım ve planlama olmazsa bölgesel tıkanmalar, kesintiler, düşük voltaj gibi problemler yaşanabilir.

GELECEK İÇİN KRİTİK ANAHTAR: VERİYE DAYALI ŞEBEKE YÖNETİMİ

Gelecek için akıllı şarj sistemleri, şebeke modernizasyonu ve veri tabanlı yönetim kritik önem taşıyor. Elektrikli araç dönüşümünde başarı; yalnızca araç sayısıyla değil, altyapının bu artışı destekleyebilme kapasitesiyle ölçülecek.

ELEKTRİK ÜRETİMİNİN BEDELİ: NE KADAR FOSİL YAKIT GEREKİR?

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı verilerine göre, Türkiye’de 2024 yılında toplam 3,479 TWh elektrik tüketildi. 2025 yılı için yapılan projeksiyonlarda, bu tüketimin %1’inin elektrikli araçlara ait olacağı öngörülmektedir. Bu da yaklaşık 3,48 TWh elektrik tüketimi anlamına gelmektedir. Bu miktarda elektriğin yalnızca petrol kullanılarak üretilmesi durumunda, yaklaşık 5,34 milyon varil petrol tüketilmesi gerekeceği hesaplanmaktadır

Kaynak: Manşet Haber – Haber Merkezi