Voor 53% van de Italiaanse bedrijven is het klimaat geen risico

Meer dan één op de twee productiebedrijven in Italië beschouwt klimaatverandering niet als een kritische factor voor de bedrijfsvoering. Terwijl minder dan 25% de afgelopen drie jaar heeft geïnvesteerd in groene oplossingen .

Dit scenario komt voort uit een onderzoek naar het vermogen van bedrijven om te reageren op klimaatrisico's, uitgevoerd als onderdeel van het project Grins (Growing Resilient, Inclusive and Sustainable) . Aan het project, dat door het PNRR met 115 miljoen euro wordt gefinancierd, nemen 13 openbare universiteiten, 14 particuliere partners (waaronder Intesa Sanpaolo , Prometeia en Exprivia ) en een team van meer dan 500 onderzoekers, verdeeld over negen thematische gebieden , deel. In de studie worden de duurzaamheid van bedrijven en gezinnen, het beleid inzake koolstofreductie, sociale inclusie en duurzame financiering geanalyseerd. Daarmee worden de fundamenten gelegd voor strategieën die gericht zijn op het versterken van de veerkracht van het nationale productiesysteem ten aanzien van veranderingen in het milieu.

Uit de analyse, waaraan 9.630 niet-beursgenoteerde bedrijven in vijf Italiaanse regio's (Emilia-Romagna, Piemonte, Veneto, Lazio en Toscane) deelnamen, blijkt dat er een wijdverbreide tendens is tot een geringe reactie op klimaatrisico's. De heersende strategie lijkt er een te zijn van ‘afwachten’ , waarbij veel bedrijven tussen 2021 en 2023 geen investeringen hebben gedaan en ook geen plannen hebben om dat in de komende drie jaar te doen.

"De gegevens die ons het meest opvielen", aldus Vera Palea , hoogleraar aan de Universiteit van Turijn en nationaal coördinator van werkgroep 4 van Spoke 1, "zijn dat 53% van de bedrijven gelooft dat klimaatverandering geen significante gevolgen heeft voor hun bedrijf . We constateerden een afwachtende houding, niet alleen ten aanzien van eerdere investeringen, maar ook ten aanzien van toekomstige. Dit wijst op problemen met de interne capaciteit, toegang tot informatie en strategische prioriteiten." Het blijkt dat slechts 13,2% heeft geïnvesteerd om acute fysieke risico's (overstromingen, hagelbuien) te verminderen, 7,5% om chronische fysieke risico's (droogte, hoge temperaturen) te beperken en 25,4% om risico's te beperken die verband houden met de energietransitie en nieuwe milieuregels.

Op territoriaal niveau komt geen van de vijf geanalyseerde regio's naar voren als een model voor klimaatbestendigheid. Ondanks extreme gebeurtenissen zoals de aardbeving van 2012 en de overstroming van 2023, liggen de investeringen in Emilia-Romagna onder het landelijk gemiddelde. Slechts 22,4% van de bedrijven heeft geïnvesteerd in ecologische transitie, 17,3% in acute gebeurtenissen en 7,3% in chronische risico's.

De cijfers uit Piëmont zijn nog kritischer: 80% van de bedrijven heeft nog niet geïnvesteerd en is ook niet van plan dat te doen. In Veneto zijn de percentages iets hoger: 27% van de bedrijven is betrokken bij de transitie, 19% bij acute gebeurtenissen en 10% bij chronische risico's. Lazio blijft daarentegen steken op 21,7% voor ecologische transitie, terwijl Toscane het hoogste cijfer op dit front noteert ( 36% ), ook al ontbreken er geaggregeerde gegevens over fysieke risico's.

Het project classificeerde bedrijven in vier strategische categorieën: afwachtend, plannenmakend, vooruitziend en proactief . Proactieve bedrijven , die slechts 7% van de steekproef uitmaken, onderscheiden zich door een duidelijke en continue groene investeringsstrategie . Ze hebben al middelen toegewezen aan duurzaamheid en plannen verdere interventies voor de toekomst. Deze bedrijven zien de ecologische transitie niet alleen als een noodzaak, maar ook als een kans om te innoveren en hun concurrentiepositie op de markt te verbeteren.

Integendeel, afwachtende bedrijven , die ongeveer 45% van het totaal uitmaken, vertonen een geringe capaciteit om te reageren op klimaatverandering en een geringe neiging tot groene investeringen. Deze categorie wordt gekenmerkt door een gebrek aan toegang tot strategische informatie en een beperkt besef van de impact die duurzaamheid op hun bedrijf kan hebben. Veel van deze bedrijven opereren zonder een duidelijke strategie en stellen belangrijke beslissingen uit. Daarmee lopen ze het risico dat ze op de middellange tot lange termijn hun concurrentievoordeel verliezen.

Planologen en vooruitziende bedrijven bevinden zich in een tussenpositie: eerstgenoemden hebben aanpassingsstrategieën ontwikkeld, maar moeten deze nog concreet implementeren, terwijl laatstgenoemden al mitigerende maatregelen hebben genomen, hoewel niet met dezelfde continuïteit als de meer gevorderde bedrijven.

Een van de belangrijkste resultaten van het project is het Amelia-platform , dat in november wordt gelanceerd. Dit platform integreert economische, klimaat- en milieu-indicatoren om de kwetsbaarheid en paraatheid van bedrijven en gebieden te beoordelen. Het doel is om een ​​georeferentiële open datatool te bieden die nuttig is voor zowel instellingen als het productiesysteem.

Samen met Exprivia en Fondazione Links ontwikkelt het team interactieve dashboards waarmee bedrijven hun concurrentiepositie vanuit een ESG-perspectief kunnen beoordelen . Bovendien wordt er, dankzij de samenwerking met Reply , een project ontwikkeld met betrekking tot kunstmatige intelligentie om bedrijfsbalansen te analyseren en signalen van blootstelling aan klimaatrisico's te identificeren. Het onderzoek benadrukt dat het klimaatbewustzijn van Italiaanse bedrijven nog steeds onvoldoende is . Zonder voldoende investeringen lopen bedrijven het risico niet voorbereid te zijn op de steeds duidelijker wordende gevolgen van klimaatverandering en milieuregelgeving. De uitdaging voor de toekomst zal zijn om het bewustzijn om te zetten in concrete acties en te voorkomen dat het afwachten op de lange termijn leidt tot een gebrek aan concurrentievermogen.