Regeneratieve landbouw: het model met het potentieel om een ​​verstedelijkte planeet in stand te houden. Door David Martín, co-hoofd van Iberia en hoofd van Private Equity en Regeneratieve Landbouwstrategie bij Tikehau Capital

Geschreven door: David Martín, co-hoofd van Iberia en verantwoordelijk voor de strategie voor private equity en regeneratieve landbouw bij Tikehau Capital

Na de Tweede Wereldoorlog ontstond de uitdaging om de wereldbevolking te voeden die kampte met schaarste. Dit leidde tot een radicale verandering in het landbouwmodel. De industrialisatie van het platteland bracht een aanzienlijke stijging van de opbrengsten met zich mee door de oprichting van grote boerderijen en het intensieve gebruik van water en chemicaliën. Deze productieve vooruitgang heeft echter een hoge prijs: in 2023 vertoonde 40% van het landbouwareaal wereldwijd al tekenen van degradatie.

De landbouw is tegenwoordig een van de grootste uitstoters van broeikasgassen. De bodem is historisch gezien de grootste koolstofput ter wereld en is daardoor geërodeerd en uitgeput geraakt. Het intensieve model, dat zich sinds de jaren zestig uitsluitend op opbrengst richt, heeft geleid tot verarming van de grond, verontreiniging van de waterbronnen en uitholling van de biodiversiteit. Daarbij komt nog de zware schuldenlast van de boeren, die gedwongen worden om deze situatie in stand te houden door voortdurend te investeren in machines, chemische hulpmiddelen en zaden. Paradoxaal genoeg is 95% van de wereldvoedselvoorziening nog steeds afhankelijk van deze bodem, die inmiddels de limiet heeft bereikt.

Naar verwachting woont in 2050 70% van de wereldbevolking in steden. Steden beslaan slechts 1% van het bewoonbare oppervlak van de aarde. Ondertussen is meer dan 50% van dit gebied bestemd voor landbouwproductie, waarvan 80% wordt gebruikt voor de productie van vlees – rechtstreeks of via gewassen die worden verbouwd om vee te voeren – waarvan de consumptie paradoxaal genoeg geconcentreerd is in stedelijke gebieden.

Deze cijfers zijn voldoende om de omvang van het probleem aan te tonen: een intensief en territoriaal inefficiënt productiemodel dat probeert de snelgroeiende stedelijke bevolking te voeden ten koste van onevenredig veel landgebruik. Het resultaat is een systeem dat niet alleen de verdeling van hulpbronnen uit balans brengt, maar ook enorme kosten voor de gezondheidszorg genereert als gevolg van overmatige vleesconsumptie – aldus de Wereldgezondheidsorganisatie – met directe gevolgen voor ziekten als kanker, diabetes, hart- en vaatziekten en obesitas.

Al duizenden jaren verbouwen boeren een grote verscheidenheid aan gewassen, maar het huidige rendementsbeleid beperkt die diversiteit tot de meest efficiënte opties. Vereenvoudiging van het ecosysteem verarmt de bodem en tast op termijn de productiecapaciteit ervan aan. Door het gebruik van pesticiden en geavanceerde landbouwmachines kunnen we een bepaald productieniveau handhaven, maar de toenemende bodemdegradatie vormt een bedreiging voor dit model. Sinds het begin van de 21e eeuw hebben verschillende onderzoeken aangetoond dat hoe groter de diversiteit in een ecosysteem, hoe groter de specifieke productiviteit, de stabiliteit van de ecologische gemeenschap en de kwaliteit van het substraat. Op de lange termijn kan een verminderde teeltcapaciteit of een toenemende afhankelijkheid van hulpbronnen zoals water en landbouwchemicaliën om de oogst op peil te houden, leiden tot een voedselcrisis in stedelijke gebieden.

Sommige landbouwpraktijken hebben rechtstreeks bijgedragen aan bodemdegradatie. Ploegen is weliswaar nuttig voor de bestrijding van onkruid, maar het vergroot de porositeit ervan en vergemakkelijkt de uitstoot van CO₂. Sinds 1950 is de helft van het organische materiaal in landbouwgrond verloren gegaan. Bovendien verergeren minerale meststoffen de vervuiling en komen ze in kustgebieden terecht, waar ze giftige getijden veroorzaken. Het is echter niet de landbouw zelf die de bodem vernietigt, maar de toenemende verharding ervan: sinds 1970 is 10% van het bruikbare landbouwareaal verloren gegaan onder beton en asfalt vanwege stadsuitbreiding.

Grote groepen uit de agrovoedings- en textielsector zetten zich al enkele jaren in om het landbouwmodel te laten evolueren naar een duurzamer systeem. Daarbij maken ze gebruik van regeneratieve landbouw, die is gebaseerd op het herstel van de bodemvitaliteit en het rationeel gebruik van water en chemicaliën. Met dit nieuwe model wordt de afhankelijkheid van water verminderd, zijn er minder chemicaliën en landbouwmachines nodig en dalen de kosten voor de publieke gezondheidszorg. Herstelde natuurlijke ecosystemen zijn minder kwetsbaar voor klimaatverandering en de maatschappelijke vooruitgang wordt bevorderd door de terugkeer van de circulaire economie en lokale solidariteit.

Regeneratieve landbouw vervangt pesticiden, insecticiden en herbiciden door biologische bestrijdingsoplossingen. Het innoveert door de veehouderij opnieuw te integreren en de biomassa die door fotosynthese wordt geproduceerd, om te zetten in organisch materiaal dat de bodem voedt. Moderne landbouw heeft dieren van de natuur gescheiden en ze in stallen opgesloten, terwijl regeneratieve landbouw hyperspecialisatie juist de rug toekeert en diversiteit bevordert. Door natuurlijke ecosystemen te herscheppen, met dieren en heggen die beschutting bieden aan biodiversiteit en gewassen beschermen, wordt de veerkracht vergroot. Dankzij de permanente landbedekking verbetert deze aanpak de koolstofvastlegging: bodembeschermende landbouw kan tot 20% meer koolstof vastleggen dan conventionele landbouw. Geschat wordt dat een jaarlijkse toename van 0,4% aan koolstof in de bodem voldoende zou zijn om de groei van de wereldwijde CO₂-uitstoot te compenseren.

De bodem reguleert overstromingen en het klimaat, en biedt leefgebied aan talloze organismen. Ongeveer 25% van de wereldwijde biodiversiteit bevindt zich daar. Regeneratieve landbouw is een systeem van principes en praktijken dat gericht is op het herstellen en verbeteren van het gehele ecosysteem vanuit een perspectief van duurzaamheid. Dit houdt onder meer in dat de menselijke gezondheid en economische welvaart worden verbeterd. Het is een vorm van landbouw die een evenwichtig ecosysteem bevordert, waarin de cycli van de natuur op holistische wijze samenwerken.

Als een derde van de wereldwijde landbouwproductie niet geconsumeerd wordt, het dieet gebaseerd blijft op vlees en regeneratieve voedingsmiddelen – zij het met een lager volume en watergehalte – een hogere voedingswaarde bieden dan intensief geproduceerd voedsel, kan dit model dan 10 miljard mensen voeden? Logica nodigt je uit om dat te denken. Daarom moeten we de transformatie van het Europese agrovoedingssysteem bevorderen door te investeren in regeneratieve landbouw en door bedrijven te ondersteunen die het landgebruik optimaliseren, emissies verminderen en de duurzaamheid vanaf het begin versterken.

David Martín, co-hoofd van Iberia en hoofd van Private Equity en Regeneratieve Landbouwstrategie bij Tikehau Capital

Over @CDOverde

Green Opinion Makers #CDO is een collectief blog gecoördineerd door Arturo Larena , directeur van EFEverde

Deze column mag vrijelijk worden gereproduceerd, mits de auteurs en EFEverde worden vermeld.

Andere Green Opinion Makers (#CDO) forums

Deze 'groene influencer'-blog was finalist bij de Orange Journalism and Sustainability Awards van 2023 in de categorie 'nieuwe formats'.