De ontbossingsverordening treedt binnenkort in werking. KPMG legt uit hoe u zich kunt voorbereiden.

Eind dit jaar treedt de Europese Anti-Ontbossingsverordening (EUDR) in werking voor grote bedrijven. Met deze verordening verbindt de EU zich ertoe ervoor te zorgen dat producten die op haar markt worden verkocht, niet bijdragen aan de vernietiging van wereldwijde bossen. Vanaf 31 december 2025, een verlenging van een jaar voor het midden- en kleinbedrijf, moeten bedrijven op het continent ervoor zorgen dat de grondstoffen die ze gebruiken, en de daaruit voortvloeiende goederen, niet afkomstig zijn van land dat sinds 31 december 2020 te maken heeft gehad met ontbossing of degradatie , en dat ze worden verwerkt in overeenstemming met de wetten van het land van productie (inclusief landgebruik, milieu- en bosbescherming, werknemersrechten, rechten van inheemse volkeren, anti-corruptie en handels- en douanevoorschriften). Maar zijn bedrijven er klaar voor? Wat kunnen ze doen om klaar te zijn? Om dit punt te verduidelijken, heeft KPMG een rapport gepubliceerd, Implementation of the EUDR: Areas, Challenges and Solutions , dat bedrijven helpt de verordening en de implementatie ervan te begrijpen.

Het doel van de verordening is om de impact van de EU op de ontbossing van hectares tropisch bos te verminderen. Dit zijn unieke ecosystemen die, eenmaal vernietigd, niet meer hersteld kunnen worden. Volgens gegevens van KPMG bedroeg de bijdrage van de EU aan ontbossing in verband met internationale handel in 2017 16% van het wereldwijde totaal, wat overeenkomt met 116 miljoen ton CO₂ en 203.000 hectare. Deze cijfers plaatsen de EU op de tweede plaats als grootste veroorzaker van ontbossing, alleen voorafgegaan door China (24%) en gevolgd door de Verenigde Staten (7%).

Bossen zijn echter van onschatbare waarde waar de mensheid niet zonder kan: wereldwijd spelen bossen een cruciale rol in de koolstof- en waterkringloop, doordat ze helpen CO₂ uit de atmosfeer te verwijderen en bijdragen aan de uitstoot van zuurstof. Bovendien zijn bossen essentieel voor de aanvoer van grondstoffen. Hout, houtproducten en niet-houtachtige bosproducten (zoals palmolie, soja, koffie, cacao en rubber) worden gebruikt als input voor sectoren zoals de bouw, de detailhandel, de farmaceutische industrie en vele andere. Zozeer zelfs dat het Wereld Economisch Forum (WEF) ontbossing niet alleen tot de vier grootste risico's voor de komende tien jaar rekent (extreme klimaatgebeurtenissen, verlies aan biodiversiteit en de ineenstorting van ecosystemen, kritieke verschuivingen in landsystemen en schaarste aan natuurlijke hulpbronnen), maar het is ook een fenomeen dat de andere drie versnelt of eraan bijdraagt.

Volgens de EUDR zijn er twee categorieën belanghebbenden die relevant zijn voor de verordening: "exploitant" , dat wil zeggen elke natuurlijke of rechtspersoon die in het kader van een commerciële activiteit relevante producten op de markt brengt of exporteert, en "handelaar" , dat wil zeggen elke persoon in de toeleveringsketen, met uitzondering van de exploitant, die in het kader van een commerciële activiteit (verwerking en distributie aan commerciële of niet-commerciële consumenten) de betreffende producten op de markt aanbiedt.

De verplichtingen die in de EUDR zijn vastgelegd, gelden ongeacht de omvang van het bedrijf of de hoeveelheid goederen. Voor kleine en middelgrote ondernemingen (KMO's) zijn er vereenvoudigingen voorzien.

De EUDR heeft betrekking op de zeven grondstoffen die wereldwijd de belangrijkste oorzaken van ontbossing zijn: palmolie (35%), sojabonen (33%), hout (9%), cacao (8%), koffie (7%), rundvlees (5%) en rubber (3%), evenals een reeks derivaten en producten die daarvan zijn gemaakt. Bedrijven die deze grondstoffen en hun derivaten/producten importeren, verkopen of exporteren, moeten ervoor zorgen dat de doelstellingen van de verordening worden bereikt door EUDR Due Diligence-verklaringen op te stellen en in te dienen. Deze verklaringen moeten vervolgens worden ingediend bij de EUDR-autoriteit van de lidstaat voordat de betrokken producten op de markt worden gebracht of worden geëxporteerd, met informatie op batchniveau.

Due diligence-verklaringen moeten allereerst een reeks informatie bevatten over productspecificaties , leveranciersgegevens, bewijs van naleving van de wetgeving en geolocatiegegevens van productielocaties. Dit stelt bevoegde autoriteiten in staat te garanderen dat de productiepraktijken worden uitgevoerd in overeenstemming met de lokale wetgeving en vrij van ontbossing. Ten tweede moet het document een risicobeoordeling bevatten, wat betekent dat bedrijven de huidige en potentiële risico's met betrekking tot ontbossing en schendingen van relevante wetten in de productielanden moeten bepalen en identificeren. Ten slotte moeten ze eventuele risicobeperkende maatregelen aangeven, indien de geïdentificeerde risico's boven de drempelwaarde voor verwaarloosbaar risico liggen, en definiëren hoe deze zullen worden beperkt om een acceptabel risiconiveau te bereiken.

Volgens KPMG is het allereerst noodzakelijk om de impact van uw bedrijf op bossen te begrijpen. Om dit te doen, moeten twee vragen worden gesteld:

• Kunt u aangeven welke hulpbronnen die uw organisatie gebruikt, afkomstig zijn uit bosgebieden of landen met een hoge bosbedekking?
• Weet u waar deze bronnen vandaan komen (bijv. land, regio, eigenaar)?

Vervolgens moeten de bijbehorende risicofactoren worden beoordeeld . Daarbij zijn bepaalde aspecten cruciaal, zoals bijvoorbeeld het land van herkomst of productie van het product, productspecifieke risico's, de complexiteit van de toeleveringsketen, het vermogen om de mogelijkheid te begrijpen dat er sprake is van een toeleveringsketen die betrokken is bij illegale praktijken, ontbossing of bosdegradatie, het vermogen om verifieerbare, aanvullende informatie te verkrijgen over bedrijven in de toeleveringsketen met betrekking tot EUDR-naleving (beschikbaar via certificeringen of verificatieprogramma's van derden) en consistentie met de relevante wetgeving in de productielanden.

KPMG geeft ook enkele suggesties voor het zelf beoordelen van uw mate van volwassenheid met betrekking tot de due diligence-vereisten van de EUDR. Vragen die u kunt stellen zijn onder andere:

• Heeft u een overzicht van de grondstoffen, derivaten of producten van uw bedrijf die onder de reikwijdte van de EUDR vallen?
• Implementeert u robuuste due diligence-processen om risico's te beoordelen en te beperken?
• Beschikt u over technologieën en/of hulpmiddelen om op efficiënte wijze te voldoen aan de eisen op het gebied van traceerbaarheid en risicobeoordeling?
• Weet u welke functies moeten samenwerken om de Due Diligence-verklaringen in te vullen?
• Beschikt u over de juiste expertise en governancestructuur om een integrale aanpak van het EUDR-nalevingsproces te beheren?
• Werkt u samen met uw partners in de toeleveringsketen om de processen voor informatie-uitwisseling en due diligence voor te bereiden?

De transitie naar ontbossingsvrije toeleveringsketens brengt een reeks uitdagingen met zich mee, aldus het internationale adviesbureau. Deze omvatten onzekerheid over de toepasbaarheid, schaalbaarheid en snelheid van naleving, de traceerbaarheid van wereldwijde toeleveringsketens en datastromen, de complexiteit van wereldwijde toeleveringsketens en stakeholdermanagement, en veranderingen in interne governance. Het aanpakken van deze uitdagingen vereist innovatie, training en strategische visie. Bovenal, schrijft KPMG, is het cruciaal om een wettelijke verplichting om te zetten in een kans om het beheer van de veerkracht van toeleveringsketens te versterken, in lijn met de verwachtingen van klanten, investeerders en het publiek.

AFBEELDING

Op 14 april 2025 publiceerde de Europese Commissie nieuwe richtsnoeren ter ondersteuning van de uniforme implementatie van de EU-ontbossingsverordening (EUDR), die naar verwachting eind dit jaar in werking treedt. De nieuwe richtsnoeren zijn een reactie op de bijdragen van lidstaten, bedrijven en andere belanghebbenden en hebben tot doel de verplichtingen voor marktdeelnemers te verduidelijken en te vereenvoudigen, met een geschatte vermindering van de administratieve lasten met 30%.

Tot de belangrijkste aangekondigde maatregelen behoren:

• Hergebruik van due diligence-verklaringen voor wederingevoerde goederen, waardoor er minder informatie in het systeem hoeft te worden ingevoerd.

• Gecentraliseerde indiening van aangiften door bevoegde vertegenwoordigers voor ondernemingsgroepen.

• Jaarlijkse rapportagefrequentie is mogelijk, als alternatief voor de vereiste voor elke batch.

• Verduidelijkingen van procedures om de nodige zorgvuldigheid te waarborgen en de verplichtingen voor grote bedrijven verderop in de toeleveringsketen te vereenvoudigen.

In de update van de FAQ zijn ook gebruikte producten, monsters en afval expliciet uitgesloten van de scope. Ook is verduidelijkt dat bij producten met meerdere ingrediënten elk component afzonderlijk moet worden getest.

Op operationeel vlak heeft de Commissie het EUDR-informatiesysteem verbeterd: het is nu mogelijk om aangiften te dupliceren, API-interfaces te gebruiken en bulkaangiften in te dienen voor meerdere zendingen met identieke oorsprong en samenstelling.

Tegelijkertijd werd op 22 mei een geografisch benchmarksysteem ingevoerd om producerende landen te classificeren op basis van hun ontbossingsrisico (laag, normaal of hoog). Dit systeem is nuttig om zowel de controles van de autoriteiten te sturen als de due diligence ten aanzien van landen met een laag risico te vereenvoudigen. Op 9 juli verwierp het Europees Parlement echter de voorgestelde landenclassificatie , wat twijfels deed rijzen over de volledige effectiviteit van het systeem. Deze beslissing zou de implementatie van de wetgeving kunnen belemmeren en leiden tot verdere vertragingen in de uitvoering van de EUDR, concludeert KPMG.