De prijs van onze genegenheid: wat er gebeurt als eenzame dolfijnen ons bevrienden. Door Laetitia Nunny (afdeling OceanCare Science)

Door Laetitia Nunny, afdeling OceanCare Science

Het verlangen naar een nauwe ontmoeting

Wanneer mensen zich haasten om met een solitaire dolfijn in contact te komen, staan ze zelden stil bij de uiteindelijke uitkomst voor het dier. Ze willen hem benaderen voor zijn eigen voordeel: voor de spanning, voor een selfie, voor het verhaal dat ze aan hun vrienden kunnen vertellen. Ze geloven dat het een magische ontmoeting zal zijn, misschien zelfs een spirituele. Ze overtuigen zichzelf er misschien zelfs van dat ze bijzonder zijn, dat de dolfijn hen heeft uitgekozen om een unieke band te smeden. Maar helaas zijn deze ontmoetingen zelden zo onschuldig als ze lijken.

Wat zijn sociale, solitaire dolfijnen?

Solitair levende dolfijnen zijn wilde dolfijnen die, om redenen die we nog niet volledig begrijpen en die waarschijnlijk per dolfijn verschillen, alleen leven en uiteindelijk veel contact met mensen zoeken. Er zijn wereldwijd gevallen bekend van dolfijnen van verschillende soorten, hoewel de overgrote meerderheid tuimelaars zijn. Dit komt waarschijnlijk doordat ze doorgaans in kustwateren voorkomen en daardoor gemakkelijker toegankelijk zijn voor mensen.

Deze unieke dolfijnen worden vaak behandeld als lokale beroemdheden. Toeristen komen massaal om ze te zien, gretig om ze aan te raken, met ze te zwemmen of, in het ergste geval – aangezien het een vorm van wreedheid is tegenover een wild dier – erop te rijden. Het is gemakkelijk om deze dolfijnen te idealiseren als vrije geesten die ervoor kiezen onze vrienden te zijn. Maar de waarheid is ingewikkelder.

Als eenzaamheid een risico wordt

Sommige dolfijnenpopulaties hebben stabiele sociale structuren, terwijl andere meer flexibel zijn en individuen regelmatig van groep wisselen. Het is niet ongebruikelijk dat dolfijnen tijd alleen doorbrengen, maar wat ongebruikelijk en potentieel gevaarlijk is, is dat een dolfijn langere tijd alleen blijft. Wanneer dit in de buurt van mensen gebeurt, is het beste wat we kunnen doen afstand houden en de dolfijn de kans geven om verder te gaan en weer contact te maken met zijn soortgenoten.

Er zijn echter veel gevallen bekend waarin een solitaire dolfijn langere tijd op een specifieke locatie bleef en geleidelijk gewend raakte aan de interactie met mensen. Dit proces verloopt via een reeks erkende fasen die in de wetenschappelijke literatuur worden beschreven.

Boten, boeien en de gevaren van contact met mensen

In de beginfase van dit proces is het gebruikelijk dat een solitaire dolfijn tijd doorbrengt met rusten naast een specifieke boei of aangemeerde boot. Hun specifieke interesse in boten leidt er vaak toe dat solitaire dolfijnen gewond raken of sterven; er zijn talloze geregistreerde gevallen van verwondingen door de schroef.

Onlangs verdween Confi, de eenzame en sociale tuimelaar die zes jaar in de riviermondingen van Galicië leefde, en er doken eindelijk foto's van zijn lichaam op. De verwondingen wezen erop dat hij door een scheepsschroef was geraakt. Wat deze dieren zo dicht bij ons brengt, kan hun dood betekenen.

Hoewel verwondingen door boten soms per ongeluk gebeuren, verwonden sommige mensen helaas opzettelijk solitaire dolfijnen. In 2022 werd Confi beschoten met een harpoen, die 16 dagen in zijn zij bleef steken. Gelukkig kon hij de harpoen zelf verwijderen en genas de wond goed. Deze incidenten tonen aan dat dolfijnen niet gedijen bij nauw contact met mensen.

Van vriendelijk tot onverschrokken

Naarmate een solitaire dolfijn de stadia van sociaal gedrag doorloopt, wordt hij steeds minder bang voor mensen. In de verder gevorderde stadia kan hij dominant gedrag vertonen ten opzichte van mensen, en dan worden ze echt bedreigd.

Een wilde tuimelaar is een groot en krachtig dier, dat honderden kilo's kan wegen. Er zijn gedocumenteerde gevallen van mensen die inwendige verwondingen of botbreuken opliepen door een klap. In het meest extreme geval dat bekend is, doodde een eenzame dolfijn een man door hem in Brazilië te rammen.

Hoewel lichamelijk letsel zeldzaam is, kunnen ze ook gevaarlijke interacties met mensen veroorzaken. Confi sleepte ooit een duiker aan zijn arm naar de oppervlakte, wat verwondingen veroorzaakte die mogelijk tot decompressieziekte hebben geleid.

Het is belangrijk om op te merken dat de ontwikkeling naar sociaal gedrag niet onvermijdelijk is, en dat sommige dolfijnen na een periode van eenzaamheid terugkeren naar andere dieren. Ze hebben allemaal hun eigen unieke persoonlijkheid, dus het is moeilijk om te generaliseren.

Een les van Confi

Confi zal gemist worden door de lokale gemeenschappen en de organisaties die hem probeerden te beschermen. Een eenzame, sociale dolfijn uit de gevarenzone houden is echter een bijna onmogelijke opgave. Het beste wat we kunnen doen, is niet met hem in contact komen, om te voorkomen dat hij het pad van menselijke afhankelijkheid volgt. Het is heel moeilijk, maar het is het beste voor het dier.

Voor meer wetenschappelijke informatie over solitaire en sociale dolfijnen: https://www.frontiersin.org/journals/veterinary-science/articles/10.3389/fvets.2018.00331/full

Laetitia Nunny, Senior Science Officer bij de afdeling Wetenschap van OceanCare

Hoofdfoto: Ribeira do Freixo (Outes) – 31-10-2022. - Leden van Cenma, coördinator van de studie van zeezoogdieren, proberen de dolfijn genaamd "Manoliño" te redden EFE FILE/Lavandeira jr

Over @CDOverde

Green Opinion Makers #CDO is een collectieve blog gecoördineerd door Arturo Larena , directeur van EFEverde

Deze column mag vrijelijk worden gereproduceerd, mits de auteurs en EFEverde worden vermeld.

Andere forums van Green Opinion Makers (#CDO)

Deze blog van een 'groene influencer' was finalist bij de Orange Journalism and Sustainability Awards van 2023 in de categorie 'nieuwe formaten'.