Interview met Peter de Groot (VVD) over de rol van energieopslag in de energietransitie

De Tweede Kamerverkiezingen staan voor de deur en Energy Storage NL is benieuwd hoe energieopslag wordt meegenomen in de partijprogramma’s van verschillende politieke partijen. De aanloop naar de verkiezingen staat bij Energy Storage NL in het kader van ‘energieopslag in de politiek’. Voor deze campagne hebben we verschillende Kamerleden geïnterviewd over wat volgens hen het belang is van energieopslag in het energiesysteem. Dit keer aan het woord: Peter de Groot, Tweede Kamerlid namens de VVD.

Wat is volgens jou de belangrijkste meerwaarde van energieopslag in het energiesysteem, op de korte én lange termijn? En hoe zie je de rol van opslag binnen het energiesysteem zelf?

Opslag is niet iets nieuws. We hebben altijd gasopslagen gehad, en dat was niet voor niets. Dat zegt al genoeg over het belang van energie vasthouden tot je het nodig hebt. Bij duurzame energie is dat niet anders. Als je het niet opslaat, verdwijnt het en ben je het kwijt.

De meerwaarde van opslag zit er dus in dat je zekerheid creëert, zowel in het nationale energiesysteem als op microniveau. In de winter gebruiken we nou eenmaal veel meer energie voor warmte en dat moet je ergens vandaan halen. In het oude systeem zette je gewoon de kolencentrale harder aan, maar straks kun je niet ineens een windmolen harder laten draaien als het niet waait of een zonnepaneel laten werken zonder zon.

Daarom speelt opslag altijd een rol, van de landelijke voorraad tot een buurtbatterij of zelfs een thuisbatterij. En ik durf wel te zeggen: als we dat beter onder de knie krijgen zodat opslag op verschillende niveau’s wordt uitgerold, dan zetten we echt een grote stap vooruit in de hele energietransitie.

Welke rol zie je voor energieopslag in het tegengaan van netcongestie, en wordt deze potentie volgens jou momenteel voldoende benut?

Ik denk dat opslag een aanzienlijke rol kan spelen bij het tegengaan van netcongestie. Het potentieel is er zeker. Je ziet nu al voorbeelden, bijvoorbeeld bij het spoor: daar wordt energie tijdelijk opgeslagen zodat er genoeg vermogen is wanneer een trein voorbijkomt. Zulke lokale of micro-oplossingen – een batterij bij een bedrijventerrein of in een wijk – kunnen heel concreet helpen om bedrijven of huishoudens toch een aansluiting te geven, ook als het net vol zit.

Maar eerlijk is eerlijk: die potentie van innovatieve oplossingen in de praktijk kan nog beter benut worden. Er zijn zoveel partijen die moeten meewerken en er is zoveel regelgeving die het ingewikkeld maakt, dat het vaak niet van de grond komt. Terwijl de techniek er gewoon is. Voor mij is dat onbegrijpelijk: als opslag bewezen werkt, waarom zouden we het dan niet inzetten?

En het gaat niet alleen om de grote systemen. Kijk naar iets simpels als je eigen woning: ik lever overtollige stroom terug, maar dat kan niet rechtstreeks naar mijn buurman zonder zonnepanelen. Dat voelt heel onlogisch. Als we daar meer flexibiliteit zouden toelaten – of het nou gaat via de inzet van buurtbatterijen of thuisbatterijen – kunnen we heel veel problemen rond netcongestie oplossen.

Wat is volgens jou de voornaamste reden dat de ontwikkeling en integratie van opslag in Nederland nog achterblijft?

De afgelopen jaren hebben we enorm ingezet op de opschaling van zon en wind. Die technologieën zijn snel ontwikkeld en ook heel sterk gepusht vanuit beleid. Maar in dat proces is er te weinig aandacht geweest voor de randvoorwaarden die nodig zijn om het systeem ook echt goed te laten functioneren.

Nu merken we dat. We lopen tegen de grenzen van de netcapaciteit aan, en dan zie je dat opslag opeens noodzakelijk wordt. We zitten midden in een transitie en hebben nog niet alle informatie. Toch moeten we met de kennis die we wél hebben alle beslissingen nemen.

Hoe beoordeel je de huidige opslagstrategie en wat zou er volgens jou moeten verbeteren?

De huidige opslagstrategie is nog niet voldoende. We hebben nu een routekaart met zo’n zeventig acties, maar dat is meer een soort antwoordenboekje richting de Kamer dan een echte programmatische aanpak. Je kunt beter vijf concrete acties hebben waar we echt de schouders onder zetten, dan een waslijst die zo breed en versnipperd is dat er geen focus meer overblijft.

Wat er moet verbeteren, is dat we veel duidelijker kiezen voor de randvoorwaarden: waar mogen batterijen komen te staan, hoe regelen we vergunningen, hoe sluiten we opslag aan op netverzwaring, en hoe zorgen we dat het systeem als geheel klopt? De markt kan prima zelf bepalen welke technologie de beste is, dat hoeft de overheid niet te sturen. Maar de overheid moet er wél voor zorgen dat de infrastructuur en het beleidskader aansluiten.

Wat is er volgens jou nodig om van ‘belangrijk vinden’ naar echte prioriteit te gaan?

Om er een echte prioriteit van te maken moet je een programmatische aanpak neerzetten: duidelijk maken wat we over twee, vijf en tien jaar nodig hebben en hoe opslag daarin een plek krijgt.

Daarnaast moet je opslag niet los zien, maar koppelen aan de grote investeringen die we toch al doen, zoals netverzwaring. Als opslag aantoonbaar miljarden kan besparen, dan moet dat in de businesscase worden meegenomen. Pas dan gaat het ook leven bij netbeheerders, bedrijven en uiteindelijk de samenleving.

En eerlijk gezegd helpt het ook als de politiek minder vaak wisselt van beleid. Elke kabinetswisseling brengt nu ander beleid met zich mee. Voor transities die decennia duren is dat funest. Dus stabiliteit, duidelijke keuzes en koppeling aan betaalbaarheid – dát maakt van “belangrijk vinden” pas echte prioriteit.

Wat mogen we van VVD verwachten op het gebied van opslag in aanloop naar de verkiezingen?

Voor ons als VVD draait de energietransitie om drie dingen: minder CO₂-uitstoot, meer energie-onafhankelijkheid en betaalbaarheid. Opslag past daar heel duidelijk in, want zonder opslag krijg je het systeem simpelweg niet stabiel.

Wat je van ons mag verwachten, is dat we ons inzetten om de randvoorwaarden goed te organiseren. Dus niet nog meer losse acties, maar een echte routekaart die duidelijk maakt wat er nodig is, wanneer en waar. Daarbij hoort ook dat we innovatie stimuleren, zodat nieuwe technologieën – denk aan langere termijnopslag of conversie naar waterstof – hier ontwikkeld worden en niet alleen in het buitenland.

Daarnaast willen we dat de koppeling naar betaalbaarheid veel sterker wordt gemaakt. Opslag kan een alternatief zijn voor miljardeninvesteringen in netverzwaring. Als je dat meeneemt in de berekeningen, wordt de businesscase ineens een stuk aantrekkelijker. Dat is goed voor bedrijven, voor huishoudens en uiteindelijk voor de energierekening van de burger.

Kortom: van de VVD mag je verwachten dat we opslag niet als los thema behandelen, maar als integraal onderdeel van de energietransitie en van de randvoorwaarden die daarvoor nodig zijn.