JSW już prawie leży na łopatkach. Zdoła się podnieść?

• Jastrzębska Spółka Węglowa znajduje się w trudnej sytuacji finansowej.
• Spółce dodatkowo nie sprzyja otoczenie rynkowe.
• Związkowcy z JSW chcą, aby została ona objęta zapisami nowelizowanej ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego.

- Jastrzębska Spółka Węglowa w ostatnich miesiącach poradziła sobie z problemami produkcyjnymi - zaznacza w rozmowie z WNP Jakub Szkopek, analityk Erste Securities. - Zgodnie z opublikowanym Planem Techniczno-Ekonomicznym każdy kolejny miesiąc powinien w JSW przynosić poprawę produkcji w związku z udostępnieniem nowych złóż. To rodzi nadzieję, że w drugim półroczu 2025 r. straty na wynikach finansowych będą niższe. Jeżeli jeszcze JSW otrzymałaby zwrot składki solidarnościowej w wysokości 1,6 mld zł, to problem płynnościowy do końca tego roku zostałby zażegnany - ocenia Jakub Szkopek.

"Od miesięcy JSW balansuje na krawędzi upadłości"

Jest zatem światełko w tunelu. Jednak generalnie rzecz biorąc, sytuacja spółki jest niezwykle trudna. Należy tu nadmienić, że organizacje związkowe z Jastrzębskiej Spółki Węglowej, a także z Lubelskiego Węgla Bogdanka chcą, żeby spółki te zostały objęte zapisami nowelizowanej ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego. Sprzeciwiają się nierównemu traktowaniu załóg ze względu na miejsce zatrudnienia.

- Od miesięcy JSW balansuje na krawędzi upadłości. Kopalnie notują bezprecedensowe straty, a wszelkie budżetowe rezerwy wyparowały. W obliczu tak poważnego kryzysu, z niedowierzaniem i oburzeniem przyjmujemy fakt, że rządowy projekt nowelizacji ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego w rażący sposób pomija JSW i jej pracowników. Nie możemy zaakceptować sytuacji, w której pracownicy jednej z największych spółek węglowych, która przez lata ciężko pracowała na rzecz polskiej gospodarki, zostają skazani na łaskę praw rynku - napisali przedstawiciele reprezentatywnych związków zawodowych Jastrzębskiej Spółki Węglowej do przewodniczących klubów parlamentarnych.

Wymieli także rozwiązania, z których mogą korzystać spółki węglowe objęte ustawą oraz ich pracownicy. To:

• zwolnione z podatku dochodowego jednorazowe odprawy pieniężne,
• finansowane z budżetu państwa urlopy górnicze w ramach systemu wsparcia dla restrukturyzowanych przedsiębiorstw,
• osłony socjalne i programy przekwalifikowania dla osób tracących pracę w wyniku restrukturyzacji,
• finansowanie tych działań z dotacji budżetowych i funduszy unijnych przeznaczonych na transformację regionów górniczych.

Pierwotnie miały one dotyczyć podmiotów ujętych w umowie społecznej, jednak autorzy cytowanego apelu zwracają uwagę, że zapisy umowy nie wykluczają włączenia JSW do ustawy.

- Mówi o tym (...) pkt V ust. 2. (...) "Umowa Społeczna w zakresie gwarancji zatrudnienia i mechanizmów określonych w rozdziale I, V i VI będzie miała zastosowanie do spółek: Jastrzębska Spółka Węglowa SA oraz Lubelski Węgiel Bogdanka SA, w momencie podjęcia decyzji w tym zakresie, zgodnie z właściwymi regulacjami - przypominają związkowcy.

Ich zdaniem, obecnie mamy do czynienia z "selekcją firm", co oznacza "brutalne różnicowanie pracowników górnictwa".

- Jednoznacznie, jako reprezentatywne organizacje związkowe z Jastrzębskiej Spółki Węglowej, domagamy się objęcia JSW i jej pracowników ochroną w nowelizacji ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego - zaznacza w rozmowie z WNP Paweł Kołodziej, przewodniczący Federacji Związków Zawodowych Górników Jastrzębskiej Spółki Węglowej.

Dla JSW jest to bardzo ważne w sytuacji, w której się obecnie znajdujemy. A można o niej delikatnie powiedzieć, że jest bardzo trudna. Wprowadzenie JSW do tej ustawy da możliwość korzystania z jej zapisów w przypadku restrukturyzacji spółki. Niezmiennie stoimy na stanowisku, że zapisy tej znowelizowanej ustawy muszą obejmować całą branżę - podkreśla Paweł Kołodziej.

"Pomimo nieco zwiększonej produkcji nie spinamy się finansowo"

Wskazuje przy tym, że obecny poziom cen węgla koksowego, panujący na rynkach światowych, nie pokrywa kosztów produkcji spółki.

- Mierzymy się z niskim kursem dolara i to powoduje, że pomimo nieco zwiększonej produkcji nie spinamy się finansowo - przyznaje Kołodziej. - Niepokoi także to, że rynek stalowy w Europie się kurczy. Słyszymy dość często o zamykaniu wielkich pieców przez główne koncerny stalowe. W związku z tym popyt na węgiel koksowy się zmniejsza, a jest on głównym produktem Jastrzębskiej Spółki Węglowej. Niestety otoczenie nie pomaga JSW, a ta dekoniunktura na rynku koksu i stali trwa już zbyt długo - podkreśla Paweł Kołodziej.

Także Bogusław Ziętek, szef związku zawodowego Sierpień 80, przyznaje, że Jastrzębska Spółka Węglowa znajduje się obecnie w poważnych tarapatach.

- Sytuacja Jastrzębskiej Spółki Węglowej pozostaje w dalszym ciągu dramatycznie zła - ocenia w rozmowie z WNP Bogusław Ziętek. - Błędy popełnione w przeszłości powodują, że spółka nie jest w stanie utrzymać się z bieżącego wydobycia, a koszty jej funkcjonowania są ogromne. Na funduszu stabilizacyjnym pozostała już niewielka kwota 760 mln zł, która pozwoli na dotrwanie do września. Później nie ma już skąd brać gotówki na dosypywanie do bieżącej działalności spółki, ponieważ rząd beztrosko nie zajął się kwestią zwrotu 1,6 mld zł pobranego ze spółki przez poprzedni rząd jako tzw. składka solidarnościowa - dodaje Bogusław Ziętek.

Jego zdaniem nieznaczne poprawienie się wydobycia nie uratuje JSW.

- Ten niewielki wzrost, który sprawi, że kwartalne wydobycie będzie lekko powyżej 3 mln ton, spółki nie uratuje - ocenia Bogusław Ziętek. - Koszty jej funkcjonowania będą bowiem dużo wyższe. Nie ma też co liczyć na odbicie cen węgla koksowego w krótkiej perspektywie czasowej. Może to nastąpić nie wcześniej niż około roku 2027. Tymczasem spółce zabraknie pieniędzy najpóźniej we wrześniu. A z początkiem roku 2026 czekają ją nowe dodatkowe obciążenia wynikające z zaległości, które narastają. Chcę wyraźnie podkreślić, że odpowiedzialność za tę sytuację ponoszą poprzednie zarządy JSW, które nią kierowały. Oraz ci, którzy pozwalali na beztroską politykę szastania pieniędzmi w okresie koniunktury. Nikt jednak nie zdejmie odpowiedzialności za zaniechania, jakie popełnił obecny rząd - dodaje Ziętek.

"Dziś jedynym rozwiązaniem jest wprowadzenie drastycznego programu oszczędnościowego"

I zwraca uwagę, że od półtora roku wiadomo, iż JSW będzie osuwać się w przepaść.

- Przypomnę, że jeszcze niedawno minister przemysłu Marzena Czarnecka twierdziła, że ani jej, ani premierowi nic nie wiadomo, jakoby spółkę czekało bankructwo - mówi Bogusław Ziętek. - Tak, jakby trudno było przeczytać publiczne raporty spółki. Dziś jedynym rozwiązaniem jest wprowadzenie drastycznego programu oszczędnościowego, a także mądre - z udziałem rządu i jego pomocą - pozbycie się części majątku spółki. Jak również zwrot składki solidarnościowej wraz z odsetkami oraz konsekwentne podążanie w kierunku wzrostu wydobycia. Jeśli nie zostanie to natychmiast zrobione, to spółkę czeka bankructwo, a 32 tysiące jej pracowników trafi na bruk - konkluduje Bogusław Ziętek.

Jego zdaniem jest jeszcze czas, żeby pomóc JSW i zdjąć z niej część obciążeń, które ciągną ją na dno. Szef Sierpnia 80 wskazuje, że można na przykład wdrożyć w spółce program dobrowolnych odejść na urlopy górnicze i jednorazowe odprawy.

Są sposoby, aby to uruchomić. Ktoś musi jednak chcieć z nami na ten temat rozmawiać - podkreśla Ziętek. - Jeżeli udałoby się uruchomić taki program do końca tego roku, to przełożyłoby się to na miliardowe oszczędności w kolejnych latach. Spółka niezwykle potrzebuje tych pieniędzy, żeby przetrwać - zaznacza Bogusław Ziętek.

Grupa kapitałowa Jastrzębskiej Spółki Węglowej jest największym producentem węgla koksowego hard w Unii Europejskiej i jednym z wiodących producentów koksu używanego do wytopu stali. Produkcja i sprzedaż węgla koksowego oraz produkcja, sprzedaż koksu i węglopochodnych stanowią podstawową działalność grupy JSW.